T. Maccius Plautus, Curculio
F. Leo, Ed.

Cvrcvlio

Dáte viam mihi, nóti atque ignoti, dúm ego hic officiúm meum

facio: fugite omnes, abite et de via decedite,

ne quem in cursu capite aut cubito aut pectore offendam aut genu.

ita nunc subito, propere et celere obiectumst mihi negotium,

5nec homo quisquamst tám opulentus, qui mi obsistat in via,

nec strategus nec tyrannus quisquam, nec agoranomus,

nec demarchus nec comarchus, nec cum tanta gloria,

quin cadat, quin capite sistat in via de semita.

tum isti Graeci palliati, capite operto qui ambulant,

10qui incedunt suffarcinati cum libris, cum sportulis,

constant, conferunt sermones inter sese drapetae,

obstant, obsistunt, incedunt cum suis sententiis,

quos semper videas bibentes esse in thermipolio,

ubi quid subripuere: operto capitulo calidum bibunt,

15tristes atque ebrioli incedunt: eos ego si offendero,

ex unoquoque eorum exciam crépitum polentarium.

tum isti qui ludunt datatim servi scurrarum in via,

et datores et factores omnis subdam sub solum.

proin se domi contineant ... , vitent infortunio.

Phaed.

20Recte hic monstrat, si imperare possit. nam ita nunc mos viget,

ita nunc servitiumst: profecto modus haberi non potest.

Cvr.

Ecquis est qui mihi commonstret Phaedromum genium meum?

ita res subita est, celeriter mihi hoc hómine convento est opus.

Pal.

Te ille quaerit.

Phaed.
Quid si adeamus? heus, Curculio, te volo.

Cvrc.

25Quis vocat? quis nominat me?

Phaed.
Qui te conventum cupit.

C.

Haud magis me cupis quam ego te cupio.

Ph.
O mea opportunitas,

Curculio exoptate, salve.

Cvrc.
Salve.

Phaed.
Salvom gaudeo

te advenire. cedo tuam mi dexteram. ubi sunt spes meae?

eloquere, obsecro hércle.

Cvrc.
Eloquere, te óbsecro, ubi súnt meae?

Phaed.

30Quid tibist?

Cvrc.
Tenebrae oboriuntur, genua inedia succidunt.

Phaed.

Lassitudine hercle credo.

Cvrc.
Retine, retine me, obsecro.

Phaed.

Viden ut expálluit? datin isti sellam, ubi assidat, cito

et aqualem cum aqua? properatin ocius?

Cvrc.
Animo male est.

Pal.

Vin aquam?

Cvrc.
Si frustulenta est, da, obsecro hercle, obsorbeam.

Pal.

35Vae capiti tuo.

Cvrc.
Obsecro hercle, facite ventum ut gaudeam.

Pal.

Maxume.

Cvrc.
Quid facitis, quaeso?

Pal.
Ventum.

Cvrc.
Nolo equidem mihi

fieri ventulum.

Phaed.
Quid igitur vis?

Cvrc.
Esse, ut ventum gaudeam.

Pal.

Iuppiter te dique perdant.

Cvrc.
Perii, prospicio parum,

gramarum habeo dentes plenos, lippiunt fauces fame,

40ita cibi vacivitate venio lassis lactibus.

Ph.

Iám edes aliquid.

Cv.
Nolo hercle aliquid: certum quam aliquid mavolo.

Pal.

Immo si scias, reliquiae quae sint.

Cvrc.
Scire nímis lubet

ubi sient, nam illis conventis sane opus est meis dentibus.

Ph.

Pernam, abdomen, sumen sueris, glandium—

Cv.
Ain tu omnia haec?

45in carnario fortasse dicis.

Ph.
Immo in lancibus,

quae tibi sunt parata, postquam scimus venturum.

Cvrc.
Vide

ne me ludas.

Phaed.
Ita me amabit quám ego amo, ut ego haud mentior.

sed quod te misi, nihilo sum certior.

Cvrc.
Nihil attuli.

Phaed.

Perdidisti me.

Cvrc.
Invenire possum, si mi operam datis.

50postquam tuo iussu profectus sum, perveni in Cariam,

video tuom sodalem, argenti rogo uti faciat copiam.

scires velle gratiam tuam, noluit frustrarier,

ut decet velle hominem amicum amico, atque opitularier:

respondit mihi paucis verbis, atque adeo fideliter,

55quod tibi est item sibi esse, magnam argenti ínopiam.

Phaed.

Perdis me tuis dictis.

Cvrc.
Immo servo et servatum volo.

postquam mihi responsum est, abeo ab illo maestus ad forum

med illo frustra advenisse. forte aspicio militem.

aggredior hominem, saluto adveniens. ‘salve’ inquit mihi,

60prendit dexteram, seducit, rogat quid veniam Cariam;

dico me illo advenisse animi causa. ibi me interrogat,

ecquem in Epidauro Lyconem tarpezitam noverim.

dico me novisse. ‘quid? lenonem Cappadocem?’ annuo

visitasse. ‘sed quid eum vis?’ “quia de illo emi virginem

65triginta minis, vestem, aurum; et pro ís decem coáccedunt minae.”

‘dédisti tu argentum?’ inquam. “ímmo ápud trapezitam situm est

illum quem dixi Lyconem, atque ei mandavi, qui anulo

meo tabellas obsignatas attulisset, ut daret

operam, ut mulierem a lenone cum auro et veste abduceret.”

70postquam hoc mihi narravit, abeo ab illo. revocat me ilico,

vocat me ad cenam; religio fuit, denegare nolui.

‘quid si abeamus ac décumbamus?’ inquit. consilium placet:

‘neque diem decet morari, neque nocti nocerier.’

‘omnis res paratast’. et nos, quibus paratum est, assumus.

75postquam cenati atque appoti, talos poscit síbi in manum,

provocat me in aleam, ut ego ludam: pono pallium;

ille suom amiculum opposivit, invocat Planesium.

Phaed.

Meosne amores?

Cvrc.
Tace parumper. iacit volturios quattuor.

talos arripio, invoco almam meam nutricem Hérculem,

80iacto basilicum; propino magnum poclum: ille ebibit,

caput deponit, condormiscit. ego ei subduco anulum,

deduco pedes de lecto clam, ne miles sentiat.

rogant me servi quó eam: dico me ire quo saturi solent.

ostium ubi conspexi, exinde me ilico protinam dedi.

Phaed.

85Laudo.

Cvrc.
Laudato quando illud quod cupis effecero.

...

eamus nunc intro, ut tabellas consignemus.

Phaed.
Num moror?

Cvrc.

Atque aliquid prius obstrudamus, pernam, sumen, glandium,

haec sunt ventris stabilimenta, pane et assa bubula,

90poculum grande, aula magna, ut satis consilia suppetant.

tu tabellas consignato, híc ministrabit, égo edam.

dicam quem ad modum conscribas. sequere me hac intro.

Phaed.
Sequor.—