I.gen. plur.: “facultatum,” Cic. Off. 1, 9, 29 al.: “facultatium,” Dig. 32, 1, 78, § 1; Col. 1, 4, 8), f. facul, facilis; cf.: difficultas, simultas, capability, possibility, power, means, opportunity; skill, ability to do any thing easily (class.; syn.: dotes, virtutes, ingenium, indoles).
I. Lit.: “facultates sunt, aut quibus facilius fit, aut sine quibus aliquid confici non potest,” Cic. Inv. 1, 27, 41.—Constr. with gen., ad, ut, inf., or absol.
(α).
With gen. of gerund.: “facultas pariendi,” Ter. And. 1, 4, 5: “summa copia facultasque dicendi,” Cic. Quint. 2, 8: “sibi facultatem dicendi parare,” Quint. 11, 2, 49: “Miloni manendi nulla facultas,” Cic. Mil. 17, 45: “suscipiendi maleficii,” id. Rosc. Am. 33, 92: “laedendi,” id. Fl. 8, 19: “redimendi,” id. de Imp. Pomp. 7, 18: “facultatem judicandi facere,” Cic. Verr. 2, 2, 73, § 179 et saep.—So with ellipsis of dicendi: “extemporalis facultas,” of extemporaneous speaking, Suet. Aug. 84; cf.: “facultas summa,” Plin. Ep. 1, 20, 18; id. ib. 6, 29, 5.—With a gen. subst.: “talium sumptuum facultatem fructum divitiarum putat,” Cic. Off. 2, 16, 56: “quod reliquis fugae facultas daretur,” Caes. B. G. 1, 32 fin.: “Demostheni facultatem defuisse hujus rei,” Quint. 6, 3, 2: si facultas tui praesentis esset, if I could but meet you face to face, Planc. in Cic. Fam. 10, 4: “facultates medicamentorum,” virtue, efficacy, Cels. 5 praef. init.; id. ib. 17.—
(β).
With ad: “ne irato facultas ad dicendum data esse videatur,” Cic. Font. 10, 22 (6, 12); cf.: “ad explicandas tuas litteras,” id. Rep. 1, 9; and: “ad ducendum bellum,” Caes. B. G. 1, 38, 4.— In plur.: “ingenii facultates,” Cic. Att. 3, 10: “multae mihi ad satis faciendum reliquo tempore facultates dabuntur,” Cic. Clu. 4, 10.—Rarely with dat.: “si facultas sit alendis sarmentis,” Col. 4, 29, 1.—
(δ).
With ut: “nonnumquam improbo facultas dari, ut, etc.,” Cic. Caecin. 25, 71; id. Rab. Perd. 6, 18: “L. Quintius oblatam sibi facultatem putavit, ut, etc.,” id. Clu. 28, 77; id. Fam. 1, 7, 4: “erit haec facultas in eo, quem volumus esse eloquentem, ut, etc.,” id. Or. 33, 117.—(ε) With inf. (post-Aug. and very rare): “nobis saevire facultas,” Stat. Th. 4, 513; 12, 36; Val. Fl. 3, 16; Auct. B. Afr. 78.—(ζ) Absol.: “cave quicquam, quod ad meum commodum attineat, nisi maximo tuo commodo et maxima tua facultate cogitaris,” Cic. Q. Fr. 3, 9, 4: “urges istam occasionem et facultatem,” id. Fam. 7, 8, 2: “poëtica quaedam,” id. Rep. 1, 14: “facultas ex ceteris rebus comparata,” id. de Or. 2, 12, 50: “si facultas erit,” id. de Inv. 1, 46 fin.; cf.: “hinc abite, dum est facultas,” while you can, Caes. B. G. 7, 50 fin.: “quoad facultas feret,” Cic. Inv. 2, 3, 10.
II. Transf., concr., for copia, opes, a sufficient or great number, abundance, plenty, supply, stock, store; plur., goods, riches, property (syn.: opes, bona, silva, divitiae, fortunae, copia, vis).
(α).
Sing.: “nummorum facultas,” Cic. Quint. 4, 16: “cujus generis (virorum) erat in senatu facultas maxima,” id. Sull. 14, 42: “facultas vacui ac liberi temporis,” id. de Or. 3, 15, 57: “omnium rerum, quae ad bellum usui erant, summa erat in eo oppido facultas,” Caes. B. G. 1, 38, 3: “navium,” id. ib. 3, 9, 6: “si facultas ejus succi sit copiosior,” Col. 12, 38, 8 al.: pro facultate quisque, in proportion to his ability or wealth, Suet. Aug. 29.—
(β).
Plur.: “anquirunt ad facultates rerum atque copias, ad potentiam, etc.,” Cic. Off. 1, 3, 9: “mutandis facultatibus et commodis,” id. ib. 2, 4, 15: “facultates commodorum praetermittere,” id. Att. 1, 17, 5: “me tuae facultates sustinent,” id. Q. Fr. 1, 3, 7: “videndum ne major benignitas sit quam facultates,” id. Off. 1, 14, 42: “facultates ad largiendum magnas comparasse,” Caes. B. G. 1, 18, 4: “facultates patrimonii nostri aliis relinquemus,” Quint. 6 praef. § 16: “ Gaius attritis facultatibus urbe cessit,” Suet. Galb. 3: “modicus facultatibus,” Plin. Ep. 6, 32, 2 et saep.: “Tantas videri Italiae facultates, ut, etc.,” supplies, resources, Caes. B. G. 6, 1, 3; “with copia,” id. B. C. 1, 49, 2: “ministrare alicui de facultatibus suis,” Vulg. Luc. 8, 3: “qui facultates suas suspectas habet,” i. e. doubts his own solvency, Gai. Inst. 2, 154.