P. Terentius Afer (Terence), Eunuchus
Edward St. John Parry, Edward St. John Parry, M.A., Ed.

Th.

Miseram me! vereor ne illud gravius Phaedria

Tulerit, neve aliorsum atque ego feci acceperit,

Quod heri intromissus non est.

Ph.
Totus Parmeno

Tremo horreoque postquam aspexi hanc.

Pa.
Bono animo es:

5Accede ad ignem hunc; iam calesces plus satis.

Th.

Quis hic loquitur? ehem, tune hic eras, mi Phaedria?

Quid hic stabas? cur non recta introibas?

Pa.
Caeterum

De exclusione verbum nullum.

Th.
Quid taces?

Ph.

Sane quia vero hae mihi patent semper fores,

10Aut quia sum apud te primus.

Th.
Missa istaec face.

Ph.

Quid missa? o Thais, Thais, utinam esset mihi

Pars aequa amoris tecum, ac pariter fieret,

Ut aut hoc tibi doleret itidem ut mihi dolet,

Aut ego istuc abs te factum nihili penderem.

Th.

15Ne crucia te, obsecro, anime mi, mi Phaedria.

Non pol quo quemquam plus amem aut plus diligam

Eo feci: sed ita erat res; faciundum fuit.

Pa.

Credo ut fit misera prae amore exclusti hunc foras.

Th.

Sicine ais Parmeno? age: sed huc qua gratia

20Te arcessi iussi ausculta.

Ph.
Fiat.

Th.
Dic mihi

Hoc primum, potin est hic tacere?

Pa.
Egone? optime.

Verum heus tu, hac lege tibi meam astringo fidem:

Quae vera audivi taceo et contineo optime;

Sin falsum aut vanum aut fictum est, continuo palam est;

25Plenus rimaraum sum; hac atque illac perfluo.

Proin tu, taceri si vis, vera dicito.

Th.

Samia mihi mater fuit: ea habitabat Rhodi.

Pa.

Potest taceri hoc.

Th.
Ibi tum matri parvulam

Puellam dono quidam mercator dedit

30Ex Attica hine abreptam.

Ph.
Civemne?

Th.
Arbitror:

Certum non scimus: matris nomen et patris

Dicebat ipsa: patriam et signa caetera

Neque scibat, neque per aetatem etiam potuerat.

Mercator hoc addebat, e praedonibus

35Unde emerat se audisse abreptam e Sunio.

Mater ubi accepit, coepit studiose omnia

Docere, educare ita uti si esset filia.

Sororem plerique esse credebant meam.

Ego cum illo quicum tum uno rem habebam hospite

40Abii huc; qui mihi reliquit haec quae habeo omnia.

Pa.

Utrumque hoc falsum est: effluet.

Th.
Qui istuc?

Pa.
Quia

Neque tu uno eras contenta, neque solus dedit;

Nam hic quoque bonam magnamque partem ad te attulit.

Th.

Ita est: sed sine me pervenire quo volo.

45Interea miles qui me amare occeperat

In Cariam est profectus: te interea loci

Cognovi: tute scis postilla quam intumum

Habeam te, et mea consilia ut tibi credam omnia.

Ph.

Ne hoc quidem tacebit Parmeno.

Th.
Oh, dubiumne id est?

50Hoc agite amabo. Mater mea illic mortua est

Nuper. Eius frater aliquantum ad rem est avidior.

Is hanc ubi forma videt honesta virginem,

Et fidibus scire, pretium sperans ilico

Producit, vendit. Forte fortuna affuit

55Hic meus amicus: emit eam dono mihi,

Imprudens harum rerum ignarusque omnium.

Is venit: postquam sensit me tecum quoque

Rem habere, fingit causas ne det sedulo.

Ait, si fidem habeat se iri praepositum tibi

60Apud me, ac non id metuat, ne ubi acceperim

Sese relinquam, velle se illam mihi dare;

Verum id vereri: sed, ego quantum suspicor,

Ad virginem animum adiecit.

Ph.
Etiamne amplius?

Th.

Nihil; nam quaesivi. Nunc ego eam, mi Phaedria,

65Multae sunt causae quamobrem cupiam abducere:

Primum quod soror est dicta; praeterea ut suis

Restituam ac reddam: sola sum: habeo hic neminem

Neque amicum, neque cognatum; quamobrem, Phaedria,

Cupio aliquos parare amicos beneficio meo.

70Id amabo adiuta me, quo id fiat facilius.

Sine illum priores partes hosce aliquot dies

Apud me habere. Nihil respondes?

Ph.
Pessima,

Egon quicquam cum istis factis tibi respondeam?

Pa.

Eu noster! laudo: tandem perdoluit: vir es.

Ph.

75At ego nescibam quorsum tu ires: "Parvula

Hinc est abrepta; eduxit mater pro sua:

Soror est dicta: cupio abducere, ut reddam suis."

Nempe omnia haec nunc verba huc redeunt denique;

Ego excludor; ille recipitur: qua gratia?

80Nisi ilium plus amas quam me, et istam nunc times

Quae advecta est, ne illum talem praeripiat tibi.

Th.

Ego id timeo?

Ph.
Quid te ergo aliud sollicitat? cedo.

Num solus ille dona dat? nuncubi meam

Benignitatem sensisti in te claudier?

85Nonne ubi mihi dixti cupere te ex Aethiopia

Ancillulam relictis rebus omnibus

Quaesivi? porro eunuchum dixti velle te,

Quia solae utuntur his reginae; repperi.

Heri minas viginti pro ambobus dedi:

90Tamen contemptus abs te haec habui in memoria:

Ob haec facta abs te spernor.

Th.
Quid istic Phaedria?

Quanquam illam cupio abducere, atque hac re arbitror

Id fieri posse maxime, verumtamen,

Potius quam te inimicum habeam, faciam ut iusseris.

Ph.

95Utinam istuc verbum ex animo ac vere diceres,

"Potius quam te inimicum habeam." Si istuc crederem

Sincere dici quidvis possem perpeti.

Pa.

Labascit victus uno verbo quam cito!

Th.

Ego non ex animo misera dico? quam ioco

100Rem voluisti a me tandem quin perfeceris?

Ego impetrare nequeo hoc abs te, biduum

Saltem ut concedas solum?

Ph.
Siquidem biduum;

Verum ne fiant isti viginti dies.

Th.

Profecto non plus biduum, aut ----

Ph.
"Aut" nihil moror.

Th.

105Non fiet: hoc modo sine te exorem.

Ph.
Scilicet

Faciendum est quod vis.

Th.
Merito amo te.

Ph.
Bene facis.

Rus ibo: ibi hoc me macerabo biduum.

Ita facere certum est: mos gerendus est Thaidi.

Tu, Parmeno, huc fac illi adducantur.

Pa.
Maxime.

Ph.

110In hoc biduum Thais vale.

Th.
Mi Phaedria

Et tu; numquid vis aliud?

Ph.
Egone quid velim?

Cum milite isto praesens absens ut sies;

Noctes diesque me ames; me desideres;

Me somnies; me expectes; de me cogites;

115 Me speres; me te oblectes; mecum tota sis:

Meus fac sis postremo animus, quando ego sum tuus.

Th.

Me miseram! forsitan hic mihi parvam habeat fidem,

Atque ex aliarum ingeniis nunc me iudicet.

Ego pol quae mihi sum conscia hoc certo scio,

120Neque me finxisse falsi quicquam, neque meo

Cordi esse quemquam cariorem hoc Phaedria:

Et quicquid huius feci causa virginis

Feci; nam me eius spero fratrem propemodum

Iam repperisse, adolescentem adeo nobilem:

125Et is hodie venturum ad me constituit domum.

Concedam hinc intro atque expectabo dum venit.