Titus Livius (Livy), The History of Rome, Book 28
Frank Gardener Moore, Professor Emeritus in Columbia University, Ed.

16. Scipio, ut prima luce qui in stationibus erant rettulerunt profectos hostes, praemisso equitatu signa ferri iubet; [2] adeoque citato agmine ducti sunt ut, si via recta vestigia sequentes issent, haud dubie adsecuturi fuerint; ducibus¹ est creditum brevius aliud esse iter ad Baetim fluvium, ut transeuntes adgrederentur. [3] Hasdrubal clauso transitu fluminis [p. 68] ad Oceanum flectit, et iam inde fugientium modo² effusi abibant; itaque³ ab legionibus Romanis aliquantum intervalli fecit; [4] eques levisque armatura nunc ab tergo nunc ab lateribus occurrendo fatigabat morabaturque; [5] sed⁴ cum ad crebros tumultus signa consisterent et nunc equestria nunc cum velitibus auxiliisque peditum proelia consererent, supervenerunt legiones. [6] inde non iam pugna sed trucidatio velut pecorum fieri, donec ipse dux fugae auctor in proximos colles cum sex milibus ferme semermium evasit; ceteri caesi captique. [7] Castra tumultuaria raptim Poeni tumulo editissimo communiverunt, atque inde, cum hostis nequiquam subire iniquo ascensu conatus esset,⁵ haud difficulter sese tutati sunt. [8] Sed obsidio in loco nudo atque inopi vix in paucos dies tolerabilis erat; itaque transitiones ad hostem fiebant. postremo dux ipse navibus accitis⁶ —nec procul inde aberat mare—nocte relicto exercitu Gades perfugit. [9] Scipio fuga ducis hostium audita decem milia peditum mille equites relinquit Silano ad castrorum obsidionem; [10] ipse cum ceteris copiis septuagensimis castris, protinus causis regulorum civitatiumque cognoscendis, ut praemia ad veram meritorum aestimationem tribui possent, Tarraconem rediit. [11] post profectionem eius [p. 70] Masinissa cum Silano clam congressus, ut ad nova consilia⁷ gentem quoque suam oboedientem haberet, cum paucis popularibus in Africam traiecit, [12] non tam evidenti eo⁸ tempore subitae mutationis causa quam documento post id tempus constantissimae ad ultimam senectam fidei ne tum quidem eum sine probabili causa fecisse. [13] Mago inde remissis ab Hasdrubale navibus Gades petit; ceteri deserti ab ducibus, pars transitione, pars⁹ fuga dissupati per proximas civitates sunt, nulla numero aut viribus manus insignis.

[14] hoc maxime modo ductu atque auspicio P. Scipionis pulsi Hispania Carthaginienses sunt, quarto decimo anno post bellum initum, quinto quam¹⁰ P. Scipio provinciam et exercitum accepit. [15] haud multo post Silanus debellatum referens Tarraconem ad Scipionem rediit.