Celsus, De Medicina
Charles Victor Daremberg, Ed.

---

IV Mala signa aegrotorum.

Contra gravis morbi periculum est, ubi supinus aeger jacet, porrectis manibus et cruribus¹; ubi residere vult in ipso acuti morbi impetu, praecipueque pulmonibus laborantibus; ubi nocturna vigilia premitur, etiamsi interdiu somnus accedit; ex quo tamen pejor est qui inter quartam horam et noctem est, quam qui a matutino tempore ad quartam². [2] Pessimum tamen est, si somnus neque noctu, neque interdiu accedit³: id enim fere sine continuo dolore esse non potest⁴. Aeque vero signum malum est etiam somno ultra debitum [p. 34] urgeri⁵; pejusque quo magis sopor interdiu, noctuque continuat. [3] [4] Mali etiam morbi testimonium est, vehementer et crebro spirare, a sexto die coepisse inhorrescere⁶, pus expuere, vix excreare, dolorem habere continuum, difficulter ferre morbum, jactare brachia et crura, sine voluntate lacrimare⁷; habere humorem glutinosum dentibus inhaerentem⁸, cutem circa umbilicum et pubem macram⁹, praecordia inflammata, dolentia, dura, tumida, intenta, magisque si haec dextra parte, quam sinistra, sunt to¹⁰; periculosissimum tamen est, si venae quoque ibi vehementer agitantur¹¹. Mali etiam morbi signum est, nimis celeriter emacrescere; caput et pedes manusque frigidas habere, ventre et lateribus calentibus, aut frigidas extremas partes acuto morbo urgente¹²; aut post sudorem inhorrescere; aut post vomitum singultum esse, vel rubere oculos¹³; aut post cupiditatem cibi, postve longas febres fastidire; [5] aut multum sudare, maximeque frigido sudore; aut habere sudores non per totum corpus aequales, quique febrem non finiant; et eas febres, quae quotidie tempore eodem revertantur; quaeve semper pares accessiones habeant, neque tertio quoque die leventur¹⁴; quaeve sic continuent, ut per accessiones increscant, per decessiones tantum molliantur, neque umquam integrum corpus dimittant. [6] Pessimum est, si ne levatur quidem febris, sed aeque concitata continuat. Periculosum est etiam, post arquatum morbum febrem oriri¹⁵; utique si praecordia dextra parte dura manserunt. Ac dolentibus iis, nulla acuta febris leviter terrere nos debet; neque umquam in acuta febre, aut a somno non est terribilis nervorum distentio. [7] Timere etiam ex somno, mali morbi est; itemque in prima febre protinus mentem esse turbatam, membrumve aliquod resolutum. Ex quo casu, quamvis vita redditur, tamen id fere membrum debilitatur. Vomitus etiam periculosus est sincerus pituitae, vel bilis; pejorque, si viridis, aut niger est¹⁶. [8] At mala urina est, in qua subsidunt subrubra et laevia: deterior, in qua quasi folia quaedam tenuia atque alba: pessima ex [p. 35] his, si tamquam ex furfuribus factas nubeculas repraesentat. Diluta quoque atque alba, vitiosa est, sed in phreneticis maxime¹⁷. [9] Alvus autem mala est, ex toto suppressa: periculosa etiam, quae inter febres fluens conquiescere hominem in cubili non patitur; utique si quod descendit, est perliquidum, aut albidum, aut pallidum, aut spumans. Praeter haec periculum ostendit id, quod excernitur, si est exiguum, glutinosum, laeve, album, idemque subpallidum: vel si est aut lividum, aut biliosum, aut cruentum, aut pejoris odoris quam ex consuetudine. Malum est etiam, quod post longas febres sincerum est¹⁸.