22. de bello Gallico | ad Augustinum Barbadicum
Mars ferox coelum tenet omne; saevitImpetus belli sceleratus; ardet
Ira, vesano rabies tumultu
Concutit arma.
5Excitat flammas odium latentes,
Livor inflatos animos cruentat;
Aestuat dirus furor et malignus
Ardor habendi.
Furta de furvis saliunt cavernis,
10Caeca de caecis latebris rapina,
Tollit e saevae gremio Megaerae
Vis caput atra,
Induit luctus piceos amictus,
Cote letales acuit cruenta
15Quae rapit mundum fera trux sagittas
Et capit ensem.
Fugit horrendis stimulata telis
Pax, sibi vultus lacerans modestos,
Aequitas, leges, pietas fidesque
20Terga dedere.
Cantabros, Celtas, Arabes, Sycambros,
Sarmatas, Traces, Cilices, Sabeos
Qui bibunt clarum quoque fabulosi
Flumen Hydaspis,
25Pallados pectus Latium furentis
In ferum mittit, sonitu remugit
Inachus, Nilus, Tanais, Garumna,
Ister, Iberus.
Sudat Aetneis Siculus caminis
30Dum faber tundit galeas et enses,
Sudat, ardenti retrahens ab igne
Tela, Pyragmon.
Parthus armatur, capit arma Dacus,
Coecropis gentes, Ephyres coloni,
35Colchicus miles, Pelopis nepotes
Proelia clamant.
O sacrum crimen! Cecidit potentis
Romuli regnum sine clade turmis
Gallicis caedens, posuit quod orbem
40Sub iuga totum,
Porsenae quod non potuere vires
Maxime Pyrrhi populusque fortis,
Hannibal longo superare bello,
Nec Mithridates.
45Barbarum vulgus domat; incruenta
Gloria tellus Fabii, Camilli,
Caesaris magni, Curii, Catonis,
Tam cito victa est?
Proh pudor, Martis generata proles
50Sanguine invicto patitur cathenae
Ferre captivo violenta collo
Vincula durae.
Non nitet claris solet ut triumphis
Urbs Remi, celsae cecidere turres,
55Porticus, circi, fora, templa, thermae,
Rostra, colossi.
Rex fugam cepit Calabrum timore
Pulsus imbelli; Silarum, Galesum,
Aesarum, Lirim, Tyberimque Gallus
60Possidet acer.
Tusca gens servit, titulos Volatrae
Senaque claros posuere; plorat
Flore quae pulchro miseranda pulchrum
Nomen habebat.
65Undique assurgunt lachrimae, dolores
Poenaque, Troiae cadet aula magnae,
Ponet, o ponet Latium coronam
Sceptraque captum.
Iuppiter quondam velut arce summa
70Nubibus pressis pluviae capellae
Obruit terram, scelus ob prophanum
Gentis iniquae,
Uret ardenti truculentus igne
Nuncque mortales Veneris protervae
75Improbos tantum Bromiique caeca
Dona sequentes;
Quae diu sedes tenuit superbas
Omnium mater scelerum, voluptas
Tristis infernos opus est poenates
80Ut petat acta.
Sed furit magnus leo qui marinae
Tethyos regnum tenet: unus Alpes
Pellet ad Gallum gelidas inertem.
Romule, gaude:
85Roma iam surget Venetis triumphis,
Vincet Augustus, revocabit atque
Optimos mores decus et colendae
Pacis amicum.
Vincet Augustus: veniet nitore
90Aureo fulgens, hilaris, serenus,
Annus; in falces pia vel ligones
Tela coquet pax.
Vincet Augustus: renovata caelsas
Urbs Remi tollet super astra turres,
95Porticus, circos, fora, templa, thermas,
Rostra, colossos.
Vincet Augustus: Calabrum sub arce
Dux sedet pulsus, Silarum, Galesum,
Aesarum, Lirim, Tyberimque Gallus
100Deseret acer.
Vincet Augustus: titulos Volatrae
Senaque claros capient, canetque
Flore quae pulchro celebranda pulchrum
Dat sibi nomen.
105Dicite, o gentes igitur latinae
Carmen, Augusti recinens honores;
Tuque cum Marco faveas Latinis
Maxime Caesar.
