Hrólfs saga Gautrekssonar
Guðni Jónsson and Bjarni Vilhjálmsson, Ed.

ÞAR hefjum vér þessa sögu, er Gautrekr konungr, sonr Gauta konungs, réð fyrir Gautlandi. Hann var ágætr konungr fyrir margra hluta sakir, vinsæll ok stórgjöfull, svá at hans mildi er jafnan við brugðit, þá er fornkonunga er getit. Hann átti eina dóttur barna, ok gifti hann hana Gjafa-Ref Rennissyni með ráði Nera jarls. Í þann tíma hafði andazt drottning Gautreks konungs. Hann var þá hniginn á inn efra aldr ok var þó inn hraustasti. Konungr sat jafnan á haugi drottningar, því at honum þótti mikit fráfall hennar. Þá fór ríki hans mjök stjórnarlaust, meðan konung angraði mest fráfall drottningar. Eptir þat beiddust vinir konungs, at hann mundi kvænast, kváðust helzt vilja hans afkvæmi til ríkisstjórnar yfir sér, létu þat líkligt, ef hann fengi sæmiligt ráð, at þat mundi þeim öllum til sæmdar ok langæðligra náða. Gautrekr konungr tók þessu vel ok kvað þá jafnan sýna ok sýnt hafa mikinn góðvilja við sik bæði í ráðum ok hraustligri fylgd. Ok litlu síðar býr Gautrekr konungr heiman ferð sína með átta tigu manna, vel búna at vápnum ok klæðum ok inu fríðasta liði. Vildi hann þessa ferð mjök vanda eptir því, sem virðing hans sómdi. Þórir er nefndr hersir einn ríkr í Noregi. Hann hafði atsetu í Sogni. Hann var virðingamaðr mikill, ágætr ok it mesta mikilmenni. Hann var kvángaðr maðr. Hann átti eina dóttur barna, er Ingibjörg hét. Hún var bæði vitr ok væn ok þótti vera inn bezti kostr; höfðu margir ríkir menn hennar beðit, ok hafði hún öllum af vísat, því at henni þótti sér hvergi fullkosta. Nú berr svá til, at þar kemr Gautrekr konungr með þessu sínu liði. Var við honum þar tekit harðla vel. Gekk Þórir í móti honum ok bauð honum með sínu föruneyti, svá langa dvöl sem honum vel líkaði. Gautrekr konungr þiggr þar veizlu fagra með inum beztu föngum ok viðtektum. Þar var kominn konungsson einn utan ór löndum; sá hét Óláfr. Hann hafði við sér hundrað manna. Þessi konungsson hafði beðit Ingibjargar Þórisdóttur, en hún hafði því máli vel svarat. Var þessi maðr ungr ok vænligr. Ok er Gautrekr spyrr þetta, gefr hann at því engan gaum. Þá er hann hefir þar litla hríð dvalizt, kallar hann Þóri á tal við sik. Konungr mælti: "Ek vil yðr kunnigt gera mitt eyrendi: Mér er svá flutt, at þú eigir, Þórir, dóttur væna ok vitra, er Ingibjörg heitir, ok þat hefi ek með mér staðfest, at ek vil biðja hennar mér til eiginkonu ok staðfesta svá við yðr venzl með vináttu". Þórir mælti: "Glöggva frétt hefi ek af því, at þú ert mikils háttar höfðingi, ok því vil ek þínum eyrendum vel svara. Þykki mér líkligt, at mín dóttir sé vel gift, þótt hún kæmi í yðra forsjá, en svá er mál með grenni, at hér er kominn einn konungsson; ungr ok vænligr, sá er Óláfr heitr. Hann hefir áðr vakit bónorð við dóttur mína, ok vit höfum þar nokkurar stefnur at átt. Nú mun ek þessum vanda víkja af mér ok láta hana sjálfa kjósa sér mann til handa, hefir hún þess beðit mik áðr." Báðum konungum líkuðu vel þessi andsvör. Litlu síðar gengu þeir allir saman með vinum sínum til skemmu Ingibjargar. Ok er hún sá föður sinn með þessum tveimr höfðingjum þar kominn, heilsaði hún þeim öllum með blíðu ok bað þá at sitja. Þórir tók þá til orða: "Svá er mál með vexti, dóttir, at hér eru komnir með mér á þinn fund þessir tveir konungar, sem mátt þú líta. Er ok eitt eyrendi beggja þeira, at báðir vilja biðja þín. Nú með því, at hér mun sannast it fornkveðna, at eigi má gera tvá mága at einni dóttur, þá vil ek nú, at þú kjósir þér hlut til handa, hvárn þeira at þú vilt eiga. Bið ek, at þú veitir þeim skýr andsvör ok þann órskurð, at þér sé heyriligr ok oss megi öllum vel gegna." Ingibjörg svaraði: "Svá lízt mér sem þetta sé meira vandamál en þat sé mín eða annarrar þeirar konu, er eigi er meir reynd at viti en ek, at skipa þessu máli með skynsemd eða víst sé, at ek kynni þetta kjósa fyrir mína hönd, svá sem mér henti, því at mér þykkir mikil líkendi til standa, at hvárrtveggi þessi konungr sé mikils háttar ok mér miklu meiri en fullboðinn, í hvárs þeira umsjá, er ek kem. En með tilteknum dæmum má ek helzt þetta enda: Svá má ek helzt til jafna þessum konungum tveim sem standi tveir apaldrar í einum garði, ok er annarr ungr ok alllíkligr til, at þar á vaxi mörg stór epli ok sæt þann tíma, er hann hefir fullan aldr síns tíma, ok merkir sá Óláf konung. Þar í hjá er annarr apaldr, sá er stendr með margkvísluðum limum á sér, berandi alls konar epli. Sjá apaldr merkir stjórn ok ríki Gautreks konungs, er lengi hefir stjórnat sínu ríki með örleik ok sóma, ok stendr hans ráð allt í fullum tíma. Er oss hans hreysti ok örleikr í hvern stað kunnari, ok þó at svá beri til, at hans ríkisstjórn þrjóti fyrr af sökum náttúru aldrs, þá má þó vera, at hann geti þá hrausta sonu, ok er þá gott við þá at una, þótt konungs missi við. Nú þótt Óláfr sé maðr yngri ok sé líkligr til höfðingja, þá er illt vísu ván at kaupa, ok vef ek eigi lengr þetta mál at sinni, ok kýs ek mér til yndis ok samlaga Gautrek konung, þótt ek vissi þat fyrir, at hann lifði fá ár, en Óláfr yrði gamall sem steinabrú því at þat er mitt hugboð, at hann verði aldri slíkr höfðingi, en allra helzt, ef hann lifir litla hríð." Við þessi orð meyjarinnar verðr Gautrekr konungr harðla glaðr ok sprettr upp þegar svá sem einn ungr maðr, tekr í hönd meyjunni ok festir hana Óláfi konungi hjá veranda. Af þessu varð Óláfr konungr harðla reiðr ok kveðst þessa hefna skyldu á Gautreki konungi sjálfum ok hans liði. Gautrekr konungr kvað eigi þann líkan til böl at bera, er eigi mætti bregða, ok skildust þeir við svá búit. Fór Óláfr konungr á braut með sínu liði ok var inn reiðasti.