T. Maccius Plautus, Captivi
F. Leo, Ed.

Hegio

Ioví disque agó gratiás merito mágnas,

quom reducem tuo te patri reddiderunt

quomque ex miseriis plurimis me exemerunt,

† quae adhuc carens dum huc fui sustentabam,

5quomque hunc conspicor in potestate nostra,

quomque huius reperta est fides firma nobis.

Philopolemvs

Sátis iam dolui ex ánimo, et cura mé satis et lacrumis máceravi,

sátis iam audivi tuás aerumnas, ád portum mihi quás memorasti.

hóc agamus.

Philocrates
Quid nunc, quoniam tecum servavi fidem

10tibique hunc reducem in libertatem feci?

Heg.
Fecisti ut tibi,

Philocrates, numquam referre gratiam possim satis,

proinde ut tu promeritu's de me et filio.

Philop.
Immo potes,

pater, et poteris et ego potero, et dí eam potestatem dabunt

ut beneficium bene merenti nostro merito muneres;

15sicut nunc potes, pater mi, facere merito maxume.

Heg.

Quid opust verbis? lingua nullast qua negem quidquid roges.

Philocr.

Postulo abs te, ut mi illum reddas servom, quem hic reliqueram

pignus pro me, qui mihi melior quam sibi semper fuit,

pro bene factis eius ut ei pretium possim reddere.

Heg.

20Quod bene fecisti referetur gratia id quod postulas;

et id et aliud, quod me orabis, impetrabis. atque te

nolim suscensere quod ego iratus ei feci male.

Philocr.

Quid fecisti?

Heg.
In lapicidinas compeditum condidi,

ubi rescivi mihi data esse verba.

Philocr.
Vae misero mihi,

25propter meum caput labores homini evenisse optumo.

Heg.

At ob eam rem mihi libellam pró eo argenti ne duis:

gratiis a me, ut sit liber, ducito.

Philocr.
Edepol, Hegio,

facis benigne. sed quaeso, hominem ut iubeas arcessi.

Heg.
Licet.

ubi estís vos? ite actutum, Tyndarum huc arcessite.

30vos ite intro. interibi ego ex hac statua verberea volo

erogitare, meo minore quid sit factum filio.

vos lavate interibi.

Philop.
Sequere hac, Philocrates, me intro.—

Philocr.
Sequor.—

Heg.

Age tu illuc procede, bone vir, lepidum mancupium meum.

Stalagmvs

Quid me oportet facere, ubi tu talis vir falsum autumas?

fui ego bellus, lepidus: bonus vir numquam, neque frugi bonae,

neque ero umquam, ne erres: spem ponas me bonae frugi fore.

Heg.

5Propemodum ubi loci fortunae tuae sint facile intellegis.

sí eris verax, tua ex re, facies ex mala meliusculam.

recte et vera loquere, sed neque vere neque tu recte adhuc

fecisti umquam.

Stal.
Quod ego fatear, credin pudeat cum autumes?

Heg.

At ego faciam ut pudeat, nam in ruborem te totum dabo.

Stal.

10Eia, credo ego imperito plagas minitaris mihi.

tandem ista aufer ac dic quid fers, ut feras hinc quod petis.

Heg.

Satis facundu's. sed iam fieri dicta compendi volo.

Stal.

Vt vis fiat.

Heg.
Bene morigerus fuit puer, nunc non decet.

hoc agamus. iam animum advorte ac mihi quae dicam edissere.

15sí eris verax, ex tuis rebus feceris meliusculas.

Stal.

Nugae istaec sunt. non me censes scire quid dignus siem?

Heg.

At ea subterfugere potis es pauca, si non omnia.

Stal.

Pauca effugiam, scio; nam multa evenient, et merito meo,

quia et fugi et tibi surripui filium et eum vendidi.

Heg.

20Cui homini?

Stal.
Theodoromedi in Alide Polyplusio,

sex minis.

Heg.
Pro di immortales, is quidem huius est pater

Philocrati.

Stal.
Quin melius novi quam tu et vidi saepius.

Heg.

Serva, Iuppiter supreme, et me et meum gnatum mihi.

Philocrates, per tuom te genium óbsecro, exi, te volo.

Philocrates

Hegio, assum. si quid me vis, impera.

Heg.
Hic gnatum meum

tuo patri ait se vendidisse sex minis in Alide.

Philocr.

Quam diu id factum est?

Stal.
Hic annus incipit vicensimus.

Philocr.

Falsa memorat.

Stal.
Aut ego aut tu. nam tibi quadrimulum

5tuos pater peculiarem parvolo puero dedit.

Philocr.

Quid erat ei nomen? si vera dicis, memoradum mihi.

Stal.

Paegnium vocitatust, post vos indidistis Tyndaro.

Philocr.

Cur ego te non novi?

Stal.
Quia mos est oblivisci hominibus

neque novisse cuius nihili sit faciunda gratia.

Philocr.

10Dic mihi, isne istíc fuit, quem vendidisti meo patri,

qui mihi peculiaris datus est?

Stal.
Huius filius.

Heg.

Vivitne is homo?

Stal.
Argentum accepi, nil curavi ceterum.

Heg.

Quid tu ais?

Philocr.
Quin istic ipsust Tyndarus tuos filius,

ut quidem hic árgumenta loquitur. nam is mecum a puero puer

15bene pudiceque educatust usque ad adulescentiam.

Heg.

Et miser sum et fortunatus, si vos vera dicitis;

eo miser sum quia male illi feci, si gnatust meus.

eheu, quóm ego plus minusve feci quam me aequom fuit.

quod male feci crucior; modo si infectum fieri possiet.

20sed eccum incedit huc ornatus haúd ex suis virtutibus.

Tyndarvs

Vidi ego multa saepe picta, quae Acherunti fierent

cruciamenta, verum enim vero nulla adaeque est Acheruns

atque ubi ego fui, in lapicidinis. illic ibi demumst locus,

ubi labore lassitudo est exigunda ex corpore.

5nam ubi illo adveni, quasi patriciis pueris aut monerulae,

aut anites aut coturnices dantur, quicum lusitent,

itidem mi haec advenienti upupa, qui me delectem, datast.

sed erus eccum ante ostium, et erus alter eccum ex Alide

rediit.

Heg.
Salve, éxoptate gnate mi.

Tynd.
Hem, quid gnate mi?

10attat, scio cur te patrem adsimules esse et me filium:

quia mi item ut parentes lucis das tuendi copiam.

Philocr.

Salve, Tyndare.

T.
Et tu, quoius causa hanc aerumnam exigo.

Philocr.

At nunc liber in divitias faxo venies. nam tibi

pater hic est; hic servos, qui te huic hinc quadrimum surpuit,

15vendidit patri meo te sex minis, is te mihi

parvolum peculiarem parvolo puero dedit:

illic indícium fecit; nam hunc ex Alide huc reduximus.

Tynd.

Quid huius filium?

Philocr.
Intus eccum fratrem germanum tuom.

Tynd.
Quid tu ais? adduxtin illum huius captivom filium?

Philocr.

20Quin, inquam, intus hic est.

T.
Fecisti edepol et recte et bene.

Philocr.

Nunc tibi páter hic est: hic fur est tuos, qui parvom hinc te abstulit.

Tynd.

At ego hunc grandis grandem natu ob furtum ad carnificem dabo.

Philocr.

Meritus est.

T.
Ergo edepol merito meritam mercedem dabo.

sed tu dic oro: pater meus tune es?

Heg.
Ego sum, gnate mi.

Tynd.

25Nunc demum in memoriam redeo, cum mecum recogito.

nunc edepol demum in memoriam regredior, audisse me

quasi per nebulam, Hégionem meum patrem vocarier.

Heg.

Is ego sum.

Philocr.
Compedibus quaeso ut tibi sit levior filius

atque huic gravior servos.

Heg.
Certum est principio id praevortier.

30eamus intro, ut arcessatur faber, ut istas compedes

tibi adimam, huic dem.

Stal.
Quoi peculi nihil est, recte feceris.

Caterva

Spectatores, ad pudicos mores facta haec fabula est,

neque in hac subigitationes sunt neque ulla amatio

nec pueri suppositio nec argénti circumductio,

35neque ubi amans adulescens scortum liberet clam suom patrem.

huius modi paucas poetae reperiunt comoedias,

ubi boni meliores fiant. nunc vos, si vobis placet

et si placuimus neque odio fuimus, signum hoc mittite:

qui pudicitiae esse voltis praemium, plausum date.