Pontano, Giovanni Gioviano Cerreto di Spoleto 1429 - Napoli 1503, Parthenopeus, Parthenopeus Parthen. Parthenopeus (B. Soldati, 1902), section 1

Home Collections/Texts Perseus Catalog Research Grants Open Source About Help

Hide browse bar Your current position in the text is marked in blue. Click anywhere in the line to jump to another position:

7. hymnus in noctem

Nox amoris conscia, quae furenti
Ducis optatam iuveni puellam,
Grata dis magnis et amica blandae,
Nox bona, lunae,
5Quam colunt unam Geniusque Hymenque
Et suo gaudens Erycina nato,
Cum ferus diras acuit sagittas
Tendit et arcum;
O voluptatis comes et ministra,
10Quae bona ex te fert thalamus torusque,
Quas sopor fert illecebras iocosque
Delitiasque,
Quas simul iuncti faciunt amantes
Inter amplexus trepidumque murmur,
15Inter et ludos tenerasque rixas,
Dum furit ardor,
Dum micant linguis, animaeque florem
Ore deducunt querulo, parique
Concidunt motu, resoluta postquam
20Grata libido est.
Tu quies rerum hominumque sola,
Tu graves curas et amara fessae
Amoves menti, et refoves benigno
Pectora somno;
25Tu redis mundo redimita frontem
Siderum sertis, reficisque grato
Rore perfundens violaria, agros
Frugibus exples.
Da meis finem, dea magna, votis,
30Et quod optamus, liceat potiri,
Ne voret tristis penitus calentes
Flamma medullas.

8. ad Musas

Nymphae, quae nemorum comas virentis
Atque undas aganippidas tenetis
Et saltus gelidos virentis Haemi,
Vos, o thespiadum cohors dearum,
5Vestris me socium choris et antris
Vulgi avertite dentibus maligni;
Et me castaliae liquore lymphae
Sparsum cingite laureis corollis
Cantantem modo sapphicis labellis.

9. ad Fanniam

Quid mihi tam multas proponis, Fannia, poenas,
Et cupis in tantis excruciare malis?
Sit satis interdum gravibus me affligere verbis,
Et miserum de me sumere supplicium.
5Non ego servitium dominae tam mite recuso
(Ah pereat, siquis vincula et ipsa timet);
Luminibus sed dura meis te subtrahis, et me
Excludit posita clausa fenestra sera,
Sed nunquam potui lacrimis aut fletibus ullis
10Efficere, ut vobis mitior ipsa fores.
An quia te a teneris dilexi puriter annis,
Hoc meruit de te, perfida, longus amor?
Quid si me alterius cepissent lumina? Quid si
Altera in amplexus isset amica meos?
15Hoc nocuit misero servisse fideliter uni,
Hoc nocuit tanta semper amasse fide.
O pereat quicunque colit tenerasque puellas,
Et durae sequitur militiam Veneris.
Et mihi si posthac fuerit quae gratia tecum,
20Dilanient avidi tum mea membra lupi,
Tum mea membra avido discerpant gutture corvi
Effodiantque oculos, qui mihi causa mali.
Ah valeant veneres, valeant mala gaudia, amores:
Casta placent, luxus desidiose, vale;
25Iam mihi Francisci tunicam cordamque parate,
Iam teneant nudos lignea vincla pedes;
Quam iucunda mihi ieiunia, quis ego coelum
Emeream, cum me solverit atra dies.
At tu tunc nostros flebis deserta labores,
30Cum subeant veneris dulcia furta meae,
Cum subeant dulces quas tecum ducere noctes
Saepe admirata es, lassaque facta prior.
Sed quid tum lacrimae? Quid tum tibi vota precesve?
Quem semel expuleris, non revocatur amor.
35Non mihi cara quidem poteris, non bella videri,
Non, si sic fieri Iupiter ipse velit.
Et licet in te alius dives suspiret amator,
Exemplo fuerit cautior ille meo;
Ac, ne quem lateat quam sis non mitis amanti,
40Saevitiam dicet parva tabella tuam,
Quam legat et iuvenumque chorus doctaeque puellae,
Et quicunque tuam sensit, Amor, pharetram:
"Fannia despectos semper fastidit amantes,
Hoc illi vitium mater iniqua dedit."

10. Philippi ad Faustinam epistola

Quam tibi maluerim praesens, Faustina, salutem,
Littera sollicitae nuntia mentis habet.
Siqua videbuntur scriptis temeraria nostris,
Hoc constans veri pignus amoris erit.
5Consilio regitur quisquis moderantius ardet,
Inconsultus erit, siquis amare volet;
Hoc mihi turpe putem, sapiens si dicar amator;
Quique amor est aliis, sit furor ille mihi.
Forma minor certe quam nostra insania vestra est,
10Sed pudor iste mei causa furoris erit,
Quamvis et facie veteres heroidas aequas,
O non humano nata puella toro.
Hermionen laudant, quod erat spectanda capillis,
Et sibi apollinea fecerat arte comam;
15Hocque Clitemnestre potuit formosa videri,
Candida quod roseus sparserat ora color;
Sola Helene in terris, sola eius forma probatur:
Sed tamen huic Helenae quid, nisi forma, fuit?
Cum tibi praesertim sint doctae Palladis artes,
20Sit comes ex omni gratia parte tibi;
Adde, quod et fastus semper contemnis iniquos,
(Tyndaridum tota est dicta superba domus).
Vidi ego te in primi spatiantem limine templi,
Ille locus nostri vulneris auctor erat,
25Et vidi et perii, gelidoque in pectore dixi:
"Non haec templa mihi, templa salutis erunt."
Ignibus urebar tacitis, ut vesuia rupes
Undaque in oeteis thermopylaea iugis;
Non tamen audebam tacitos aperire dolores,
30Ingenium metuens, casta puella, tuum.
Donec qui teneris pertentat corda puellis,
Vulnera nostra tibi caeca retexit Amor,
Fecit et optares communis pascere flammas,
Iniecitque tibi mutua vincla Venus.
35Nam neque abydei iuvenis sestaeque puellae,
Aut in amore alio tanta reperta fides;
Milanion nostros nequeat sufferre labores,
Hyleam quamvis senserit ille manum.
Non labor huic fuerat varios contemnere amores,
40Una sed Iasidi cura placere suae;
At mea cum multis placuisset forma puellis:
"Huic uni, dixi, noster inhaeret amor."
Tu quoque, ne formae quicquam iam deesset honestae,
Mansisti in nostra, Laodomia, fide.
45Illius absentem retinebat Troia maritum,
Troia cinis misero, Protesilae, tibi;
Interea vultus illi referebat amatos
Cerea formati dulcis imago viri,
Huic et blanditias, huic et dilecta ferebat
50Oscula, cognati haec pars erat aequa tori,
Hanc etiam noctes thalamo complexa fovebat,
Tantus in absenti coniuge saevit amor;
Et frustra miseri pulsabant limina amantes,
Floridaque obductis serta dabant foribus.
55Sicque diu viduo permansit fida cubili,
Hinc etiam cineres ingemitura viri;
Hoc castam decuit, sic exspectare decebat,
Virginis haec fuerant conscia signa bonae.
Tunc mea felices implebant carbasa venti,
60Unus eram, de quo diceret omnis amans;
Ipsi ridebat coelum mihi, et ipsa favorem
Spondebant rebus fata benigna meis.
O quotiens solem cernenti intercidit illud:
"En quanto melior sors mea sorte tua est;"
65Dicebam lymphis: "Quae nunc sic curritis, undae,
Vos rapidum certe contineatis iter;"
Dicebam silvis: "Quae nunc sine fronde rigetis,
Vos nunc formosas indueretis opes,
Fronderent colles, florerent gramina, nostra
70Si bona novisset, mellificaret apis,
Nidum avis in silvis, oblitaque semper amati
Coniugis exstrueres, Alcyonea, mari,
Scylla, patrem cupias, Thereu, gaude in Philomena,
In scopulis, Echo, flore, Hyacinthe, novo.
75At vos nunc, undae, quae sic iam curritis, undae,
Currite, festinum iam celeretis iter,
Et vos, o silvae, quae nunc sine fronde rigetis,
Gaudete arentis deposuisse comas;
Arerent colles, squalerent gramina, nostra
80Si mala sentiret, mella relinquat apis,
Nidum avis in silvis, memor et tibi semper amati
Coniugis erueres, Alcyonea, mari,
Scylla, patrem fugias, Thereu, moere in Philomena,
In scopulis, Echo, flore, Hyacinthe, tuo."
85Cor dolet, et gelidus torpet sub pectore sanguis;
Sed tamen invitum dicere cogit amor:
Mens abit, et mutis iam lingua in faucibus haeret;
At dolor iratum cogit acerba queri.
Unde meas primum sumam, Faustina, querelas?
90Quod mihi principium, qui mihi finis erit?
Vana, fidem et casti fregisti iura pudoris,
Vana, deos testes fallere, vana, potes?
Ingrata et miseri contemnere munus amantis,
Obsequiique potes non memor esse mei?
95At quondam libycis leo dum mugiret arenis
Saucius, Androcli munere sensit opem,
Inde comes socio permansit fidus in antro,
Et pretium victus raptaque praeda fuit;
Cumque cruentasset romanum caede theatrum,
100Abstinuit medicas ille ferire manus.
Scilicet humanis aliena est gratia rebus,
Iustius ingenium debet inesse feris.
Quid si me longae premerent incommoda vitae,
Inficeretque meum cana senecta caput?
105Non sic Tithono coniux heoa relicto
Est illum viduo passa iacere toro,
Quamvis ille senex, quamvis foret ipsa puella,
Non tamen ipsa suum sprevit iniqua senem;
Sed lacrimis carum satiabat moesta cubile,
110Cum iuga luciferis mane ligaret equis,
Indoluitque suos lucem deposcere currus,
Officio cupiens praeposuisse torum:
Nec minus Aurorae, quam summo grata tonanti,
Olim dircaeis nox geminata iugis,
115Scilicet huic teneri suberat quia cura pudoris
Atque fides constans ingenuusque pudor.
Sed cave neglectos, quos nec periura vereris:
Nulla quidem laesis gratia coelicolis;
Testis apollineae neptunnia moenia Troiae
120Dardaniumque genus dardaniusque cinis,
Testis, qui falsi propter periuria nati
Indidit aegeo nomina vana mari.
Si non iuratae sprevisset tela Dianae,
Cydippen frustra commonuisset amans.
125Hoc est, quod miseras deterrent fulmina gentes,
Hoc dedit irato tela trisulca Iovi.
Vidi ego, quae Veneris fallendo iura resolvit,
Perfidiae poenas saepe luisse graves,
Vidi et, quae roseo fuerant suffusa rubore,
130Pallida et in lentas ora reversa genas,
Et nitidos olim dentes mutasse colorem,
Proque coma niveam surgere caniciem.
Sed prius aut mauro veniam fera praeda leoni,
Meque vel irati sorbeat unda maris,
135Aut mea caucaseae discerpant membra volucres,
Aut diomedeis devorer in stabulis,
Quam tibi vel minimo fuerint periuria damno:
Sis periura licet, si modo bella manes.
Hanc faciem vitient dentes? Hunc frontis honorem
140Canicies? Decus hoc ruga senilis aret?
Parce, Venus: non est mea, non periura puella,
Non periura quidem, si qua puella levis;
Hoc vitium formae est, cunctis haec menda puellis;
Si vitium levitas, nulla puella bona est.
145Te meminisse decet, dum, coniuge saepe relicto,
Mavortis cupidi dulce cubile petis,
Nec contenta deo, nemorum deserta colebas,
Et tibi Marte tuo carior alter erat,
Nec foret Aeneas, si non simoentia rupes
150Conscia deliciis esset et ipsa tuis.
Siquid peccatum est, siquid meruisse fatetur,
Iupiter, in nostrum poena sit ipsa caput:
Poena feros animos et nescia corda remitti,
Poenaque Salmoneum Pyrithoumque decet,
155Poena deos ausum debellavisse Typhoea,
Poena decet Nioben, Byblyda poena decet;
At non poena decet iurantem vana puellam,
Sit poenae hoc illi penituisse satis.
Poenituit: tu parce, pater; nam sponte fatenti
160Lex favet, et magno est gratia magna tibi.
Tu quoque, vita, tuo, siquid peccavit, amanti
Da veniam; merui nil ego, iussit Amor;
Iussit Amor: magno quis enim non cedat Amori,
In cygnum, in pluviam qui iubet ire Iovem?
165Non subit illius felicis temporis hora,
Cum mihi suspirans talia visa queri,
Nec poterant ipsi succurrere verba petenti,
Quippe diserta recens verba premebat amor:
"O utinam, et vereor ne sim tibi vilis in isto,
170Mutua sit de me cura futura tibi,
Qualiscunque tamen seris licet urgear annis,
Unus eris, quem me semper amare iuvet;
Tu meus unus eris, quamvis meus esse recuses,
Sis licet alterius, tu meus unus eris."
175Interea tumidis stillat tibi rivus ocellis,
Humentesque rigat candida gutta genas.
Ipse ego solando lacrimas super ora cadentis
Siccabam digitis anxius usque meis,
Iurabam demens fallendi nescius artis,
180Cum mens certa mihi, certus et esset amor,
Tecum compositae venturum ad fata senectae,
Mansuramque meam tempus in omne fidem,
Tecum post cineres, post dona ingrata sepulcri
Traiecturum una flumina nigra rate.
185Ipse idem, mea sis eadem cupioque rogoque,
Mutua utrinque fides, firmus utrinque et amor,
Cura eadem mihi sis, eadem tibi cura Philippus;
Hoc sibi et ipsa fides, hoc quoque poscit Amor.

11. ad Fanniam

Amabo, mea cara Fanniella,
Ocellus Veneris decusque Amoris,
Iube, isthaec tibi basiem labella
Succiplena, tenella, mollicella;
5Amabo, mea vita suaviumque,
Face istam mihi gratiam petenti.
Ah, quid lenta tuum times maritum?
Ne time, leviter suaviabor.
Apes ut tenero studens liquori
10Libat summa thymi, aut crocon rubentem,
Summa vix tibi suxerim labella,
Isthaec dico labella mollicella,
Quae me tam facient cito beatum,
Quam fiam cito, si neges, misellus.

12. auram alloquitur

Aura silvarum nemorumque cultrix,
Cynthiae fessae gelidum levamen,
O quies lassis fugientibusque
Pana Napaeis,
5Grata pascenti niveas capellas
Propter Amphrysi venerantis undas,
Seu colit gratum nemus atque amati
Daphnidis Idan,
Cynthio semper dea grata, semper
10Dulcis illius comes, o laborum,
O quies aestus Cephalo virenti in
Vertice Hymeti,
Linque florentis, dea blanda, colles,
Sive in umbrosos gelidosque saltus
15Maenalos aut parthenio in antro
Lenta vagaris,
Sive spartanis celebrata nymphis
Taygeta aut molles Phrygiae recessus,
Seu tenent verno Zephyro tepenti
20Litore Baiae;
Hic ubi nostri quotiens amores,
Me sine, et lympha fruitur salubri
Fannia (heu torpet gelidus sub imo
Pectore sanguis),
25Quae modo in molli studiosa arena
Ludit, et circum niveae sorores
Cursitant pictas vario legentes
Litore conchas,
Qualis in vernis Erycina pratis,
30Gratiis certans, studio recentis
Deligit flores, modo se fluenti
Abluit amni;
Interim occulto latitans fruteto
Faunus, armentique deus magister
35Ebibunt molles avido foventes
Pectore flammas.
Huc age et gressus moveas virentis,
Floribus nectens croceos capillos,
Pinnulis afflans roseos odores
40Ambrosiamque;
Sed leves tecum volitent Amores,
Quisque candentis iaculans sagittas,
Sed meum certent facibus cruentum
Urere pectus.
45Urar, et centum pariter sagittis
Figar, ac de me cupiant triumphum,
Vel levem immitis modo sentiat si
Illa favillam.
Sed quis, heu, nostris calor in medullis
50Fervet? En quali exagitamur aestu?
Tu meos o nunc relevans calores,
Aura, venito.

13. de qualitate amantum

Miser, qui amat, videtque quod cupit nunquam;
Magis miser, qui amat videtque, nec tangit;
Miserrimus, qui amat videtque tangitque,
Nec tangit, ut vult, nec sibi gerit morem.
5Expertus hanc sententiam miser dico.
At cui tot insunt commoda ac facultates,
Diis is est profecto amans adaequandus.

14. ad puellas

O dulces animi mei lepores,
Solae deliciae meae Camoenae,
O plusquam Veneris papilla bellae
Et nympharum oculis venustiores,
5Amabo, mea basiate labra.
Da mi basia, Gelliana, mille,
Da quot Lesbia iam dedit Catullo;
His addas volo millies trecenta.
Da dulcis totidem, Medulliena.
10O desiderium mei furoris
Phyrne, consere labra cum labellis;
Pugnent humidulae per ora linguae;
Innitens manibus meoque collo
Pendens, in numerum et modum columbae,
15Coeli sidera vince basiando.
Hyblaeo, Glyca, suavior liquore,
Si me vel digito semel lacessas,
Cordis deliquium mei videbis.
Sed me nunc animus meus relinquit.
20Ah me nunc fugis, ah fugis, miselle,
Clitinam petis et petis Velinam.
Qui fiet, miser, ut duobus unus
Vivas pectoribus? Redi, miselle;
Nam si Fannia viderit vagantem,
25Invitum capiet, tibique pennas
Victrix eripiet, redire nunquam
Ad me tu poteris, morique coges.

15. ad Charisium

Fannia formosa est, Charisi, Fannia pulcra est,
Totaque mollicula est, totaque lacteola est,
Et cum lucidulos in me convertit ocellos,
Tota Venus, tota est Fannia nequitia,
5Basiaque humidulis cum sumit rapta labellis,
Tum mihi de coelo spargitur ambrosia;
Haec mihi praeripuit sensus, et amara videndo
Vulnera dat, lacrimis excubat illa meis.

16. queritur ante limen puellae

Hic me marmoreum faceret deus, hic ego saxum,
Quod premeret pedibus Fannia dura suis;
Nam quotiens sacri peteret pia limina templi,
Per mea membra suum saxea ferret iter,
5Et quotiens festis redeunt sua sacra diebus,
Limine prodiret conspicienda suo.
Tunc ego, marmoreus quamvis nec sensile saxum,
Gauderem nitidis ipse premi pedibus;
Nam nihil est coeli subter regione creatum,
10Quod non delicias norit habere suas.
Quod, siquid venerem Veneris seu spicula nescit,
Durities artus induat illa meos;
Et si te biduum cogar caruisse, necesse est
In speciemque abeat nostra figura rudem.
15Una dies tantum est, qua te non, Fannia, vidi,
Et sine iam videor sensibus esse meis;
Altera, quam vereor, ne sit lux invida nobis,
Et sim de nostro nomine pondus iners.
Quicquid ero, merear cum de te, Fannia, maius,
20O saltem strophium possit id esse tuum.

17. ad Bacchum

Nunc hederis sertisque novos innecte corymbos,
Nunc tua circumdent tempora, Bacche, rosae,
Nunc viridis flavas suspendat pampinus uvas,
Ingeminetque novas ebria mensa dapes;
5Nam mea, Parnasi rediens e collibus, audet
Ludere romanis Calliopea modis,
Inque choro iuvenum, molli saltante puella,
Sopitos longo tempore ferre sales,
Aoniumque movet circum tua pocula plectrum:
10"Euohe, Bacche, canens, ad tua festa veni."
Tu quoque nobilibus pretium iam, laure, poetis,
Laure, tuum nobis porrige fronde decus;
Et mea phoebeis ornentur tempora sertis,
Ut merear nomen vatis habere novi.
15Stultus ego, fieri credam qui fronde poetam:
Non laurus vatem, sed sua Musa facit.

18. ludit poetice

Iam satis est molli residem lusisse sub umbra,
Nostraque nympharum scripta tulisse choris;
Nunc iuvat et fortis troiana in proelia fratres,
Dardaniosque iterum ducere in arma duces,
5Nunc iuvat et multa foedatum caede Patroclon
Hectorea raptum commemorare manu,
Aeacidae ut telo cecidit ferus Hector, ut arcu
Tabifico Paridis concidit Aeacides,
Ferveat ut nimium confidens Troilus armis,
10Vulneret incautum thessalis hasta latus,
Utque Neoptolemi disiecta sit Ilios armis,
Ut Priamus patrios corruit ante deos.
Scilicet in magnis quaerenda est gloria rebus,
Hinc veniant capiti laurea serta meo;
15Quod si forte animis respondent carmina nostris,
Vel Croesi fuerint vilia regna mihi.
Felices nimium fortunatosque poetas,
Et qui penea tempora fronde tegunt:
Una dies satis est hominum delere labores,
20Vatibus at certe morte carere datum.
O utinam, et nostri fugiant nigra fata libelli,
Et sit perpetuo non sine honore rogus;
O si post cineres et me quoque iactet alunnum
Umbria, carminibus non inhonora meis,
25Umbria Pieridum cultrix, patria alta Properti,
Quae me non humili candida monte tulit,
Vigia quem gelidis placidus circumfluit undis
Et Nar sulphureis fontibus usque calens,
Hic ubi me viridi puerum sub valle canentem
30Audiit irrigui coerula nympha loci,
Atque ait: "Antra, puer, muscosi fontis et ista
Tecta petas, en haec quae tibi serta paro;
Si mecum hoc viridi libeat considere prato,
Tu mea cura, puer, tu meus ardor eris;
35Hanc tibi nos dabimus, ne sis modo durus amanti,
Quam dederat nobis Delius ante lyram."
Plura locuturam subitus deterruit horror,
Immersitque suis fontibus illa caput:
Liber adest, quem maturis vindemia ramis
40Cincta vocat, lateri dolia plena ferens.
Hunc circum Satyri volitant viridesque Napaeae,
Ebrietasque rubens, et malesanus Amor,
Ac residens pando vetulus Silenus asello,
Cui comes a dextra parte Priapus erat.
45Tympana pars, alii quatiebant terga iuvenci,
Pars canit et choreas ducit utraque manu,
E quibus haec unus lingua titubante ferebat
(Ut reor a calamis, Pan tegeaeus erat):
"Primus devictis rediens Lenaeus ab Indis
50Imposuit capiti serta novella suo,
Primus pampinea docuit de vite liquorem
Exprimere et puris dulcia mella favis,
Primus et instituit plenis convivia mensis
Insolitasque mero concelebrare dapes;
55Per te blanda venus, per te iucunda voluptas,
Et sine te lusus deliciaeque iacent,
Bacche, quies rerum, terror quoque, Bacche, Gigantum,
Subsidium victis iam prope, Bacche, deis."
Hinc Thebas canit et Semelen, interque canendum
60Urceus huic ansa deficiente cadit,
Quem de more humeris suspensum semper habebat:
Ille dolet sitiens, praeque pudore tacet.
Ridet turba frequens, imprimis ridet et ipse
Euchius, at comites indoluere senis.
65Sed te dum Phrygiae deterrent classica pugnae,
Ad veteres lusus, o mea Musa, redis.
Nunquid dura nimis tibi martia castra videntur,
Otia quae semper deliciasque colis?
Scilicet in nobis est consuetudo magistra;
70Haec studia, haec artes ingeniosa facit.
Quod si consuesces paulum sudare sub armis,
Mox tibi fidenti martius ardor erit.

19. queritur de nimio et novo amore

Ecce novum nobis indicit Cypria bellum,
Ecce alias in me sumit Amor faculas.
Mater, io, iuvenem quis me tibi dulcibus annis
Eripit, et moestos ingerit in cineres?
5Nam mea crudeles tetigerunt corda sagittae,
Atque animam petiit vulneris asperitas.
Mater, io, mea mater, io, succurre dolenti,
Mater, io, migrat spiritus in tenebras;
Et tu cara tuo soror o dulcissima fratri,
10Ac per quam fuerat vivere dulce magis,
Iamque vale, et cineres fratris, germana, repone,
Curabisque pias funeris exequias.
Cinnama, si insano dilexi semper amore,
Et placuit prae te foemina nulla mihi,
15O tantum liceat miserae sperare favillae,
Ut post nostra tuus funera vivat amor.
Quamvis causa meae fueris tu mortis acerbae,
Crimina non tua sunt, culpa sed est Veneris;
Nam mihi, quod castam decuit praestare puellam,
20A te servata est semper honesta fides;
Non pretium mihi te, fulvum non abstulit aurum,
Quaeque animos capiunt munera magna leves.
Sed quid liventis in me convertitis hydros
Infaustasque faces, thisiphonea cohors?
25Parcite, crudeles Erebi Ditisque ministrae,
Et canis, et stygii lurida cymba senis,
Parcite, non vestrum est manes retinere poetae;
Elisia est nobis nanque parata domus.
Illic nos nitidi manet aurea Musa Catulli,
30Cuius adhuc etiam Lesbia in ore sonat,
Cui tantum dicunt hi se debere libelli,
Quantum nec caro filia blanda patri,
Quam iuveni ardenti multa cum dote maritam
Perducit cari coniugis in gremium;
35Illa suo grates persolvit laeta parenti,
Quod dederit nomen coniugis ac dominae.
O quicunque meum comitati funus, amici,
Vivite felices commemoresque mei;
Et siquando novos tulerit Campania vates
40(Nanque illa et domus et patria Pieridum est,
Illa mihi puero sedem studiumque Camoenae,
Illa mihi nomen contulit ac dominam),
Dicite, me iuvenem periisse in amore, meaeque
Unica quod fuerit foemina causa necis.

20. alloquitur suspiria et lacrimas

O iucunda mei suspiria nuntia cordis,
O oculi, nunc iam flumina, non oculi,
Haec mandata meae constanter ferte puellae,
Gaudeat, ut solita est, fletibus illa meis.
5Sensistine graves, immitis Cinnama, poenas,
Sensistine meus quam miserandus amor?
Perfida, me crucias, cum possis sola iuvare;
Heu heu, nam per te, perfida, nunc morior.
Quam leviter poteras fato subducere amantem:
10Sed moriar; titulus sit mihi mortis Amor.
Si non magna satis periisse in amore puellae,
Quantulacunque tamen gloria dulcis erit.
Pallidus a misero cessisset corpore languor,
In vultu si quid dulce notasset amor,
15In verbis si mite aliquid. Spes omnis amantum
Ex oculis; oculi nil nisi triste ferunt.
Ore arabum nemus inspiras, ver ore remittis,
Unde tibi nomen, Cinnama, dulce fuit.
Oscula si summis saltem mihi pacta labellis,
20Concessum ambrosio si semel ore frui,
Languidulis animam poteras tum reddere membris,
Et nudum inferno me revocare lacu.
Non mala Persephone letum properasset acerbum,
Non iuveni pallens Styx adeunda foret,
25Non phlegethonteae sentirem incendia ripae,
Eumenidumque angues, terrificumque canem;
Sed tecum carae duxissem blanda iuventae
Tempora, subque tuo factus amore senex.
At tu, sancta Venus, nostro succurre labori,
30Tu dea, tu vati, Cypria, parce tuo:
Diligat illa suumque et amans suspiret amantem,
Et iungi cupiat pectora nostra suis,
Proque meis lacrimis totidem succende favillas,
Omnia sint illi cognita nostra mala;
35Quem fugit, cupiat, quem non est passa iuvare,
Nunc amet, uratur sic magis inque dies.
Sancta favet; iamque et placidis arrisit ocellis,
Aureolumque dedit lux mea basiolum,
Basiolum, nigra quo me revocavit ab unda
40Atque animam fessis reddidit articulis,
Quo sine non Arabum silvae, non rura sabaea,
Ambrosiae spiret nec sine mollis odor.
At tibi servati tanto pro munere vatis
Sudabunt tepidis thurea dona focis,
45Et tibi cantabit laudes mea tybia; per te
Cinnama dura prius, Cinnama facta bona est.

21. ad Cinnamam

Cum me cogit amor quicquam maledicere de te,
Dispeream, si non, Cinnama, discrucior;
Discrucior, verum tanto succendor amore,
Ut peream, si non, quae velit ira, loquor.
5Poena tamen praesto est; nam vix dum lingua locuta est,
Cum mihi fit subito flebile cordolium,
Poenitet et caram dictis laesisse puellam,
Ac misero in lacrimas vertitur ira mihi.

22. de suavitate amoris

"Blanditiis amor est et succo mollior omni,
Melle quoque est dulci dulcior ac melior.
Hoc condimento coelestis mensa deorum
Vescitur, iccirco gratior ambrosia est.
5Nanque ubi non amor est, ubi non miscentur amoris
Suavia, nil lauti nilque leporis inest."
Haec iuvenes cantent, quibus est Cytherea benigna,
Nam mihi felle malo tristior et gravior.

23. ad Cinnamam irate

Pauxillum quod amas me, Cinnama, num bene velle
Plus tibi quamque oculis credis, inepta, meis?
Non amo te, fateor (quid enim simulare necesse est?)
Si mihi nec bene vis, nec bene velle cupis.

24. ad Cinnamam blande

Da mihi basiolum, mea Cinnama, quale furenti
Antehac nulla viro foemina surripuit;
Cumque meis pariter coniunge labella labellis,
Pro serpente mihi sit vaga lingua duplex,
5Morsibus in blandis desit dens, murmura desint,
Exclususque vaga spiritus ex anima.
Lascivum satis est, quod mollis Francia libat,
Verum hoc aureolum est, Cinnama, basiolum.

25. ad se ipsum

Quingentas solitus cum sis adamare puellas,
Nunc ab amore tuo quid, Ioviane, vacas?
An quia difficilem sese tibi Fannia praebet,
Et rigidos mores forma superba facit?
5Cum tot sint faciles, sit copia mollis amorum,
Quaere aliquam, tibi quae sponte placere velit,
Quae tibi se dedat, cui sis et carus ocellus,
Cui dicas: "Iam iam Fannia nulla mihi est."
Ipsa tibi dicat: "Mea lux, mea vita, meus flos,
10Liliolumque meum, basiolumque meum,
Carior et gemmis et caro carior auro,
Tu rosa, tu violae, tu mihi levis onyx,
Deliciae cultusque meus, mea gaudia solus,
Corque meum, et prae te nil iuvat esse meum."
15Et quingenta simul capiat tunc basia raptim,
Et sine mente oculos volvat agatque suos,
Ac, linguam querulo cum suxerit ore trementem,
Exanimis collo pendeat ipsa tuo.
Tunc dices: "Amor est succo iucundior omni,
20Dulcior et melle est, suavior ambrosia est;"
Nec tibi quingentas fuerit sat amasse puellas.
Nil numerus certe, nil in amore valet.

26. ad Thaliam

Sexcentas, age, basiationes
Da nostro, mea, Compatri, Thalia,
Quem nos plus oculis amamus unum.
Nanque est dulcior attico liquore,
5Et quem sicaniae tulere cannae,
Ac nostris prope carior medullis;
Quando non alius sodalis unquam
Dilexit magis unicum sodalem,
Quam nos ipse amat, atque amamus ipsum.
10Si non sunt satis hae osculationes
Fac sint mille ducenties ducentae.

27. ad Antonium Panhormitam

Antoni, decus elegantiarum
Atque idem pater omnium leporum,
Unus te rogat e tuis amicis,
Cras ad se venias ferasque tecum
5Quantuncunque potes facetiarum,
Et quicquid fuerit domi iocorum;
Nam tantum tibi risus apparavit,
Quantum Democrito diebus octo
Profundi satis et super fuisset;
10Quod tecum patulo cupit palato
Perridere suapte risione,
Condita levitate ineptiisque.

28. ad Laurentium Miniatum

Uxoris nitidae beate coniux
Cunctis coniugibus beatiorque,
Quid sentis, age, de meo libello
Nobis dissere. Nunquid a Catullo
5Quenquam videris esse nequiorem,
Aut qui plus habeat procacitatis,
Non dico tamen elegantiorem?
Sed certe meus hic libellus unum
Doctum post sequitur suum Catullum
10Et Calvum veteremque disciplinam.
Non multo minor est novis poetis.
Saltat versiculis canens minutis
Hoc, quod non sonuere mille ab annis
Musarum citharae et Lyaei puellae.
15Qui si evadere putidam culinam
Et tegmen poterit negare thynnis,
Fetentes neque vestiet siluros,
Studebit pueris placere ineptis,
Siqui Castaliae specus liquores
20Parnasi nequedum bibere fontis;
Doctas sed fugiet manus virorum
Et qui Castalio sinu recumbunt,
Contentus, Miniate, si molestus
Non sit vel tibi, vel tuae Cicellae.

29. in Antoninum cinaedum

Antonine cinaedule,
Huc ad nos redeas, nanque per Herculem
Istas turpiculas nates,
Si te prenderimus, iam usque adeo malis
5Virgis exagitabimus,
Ut par sit sceleri supplicium tuo.
Audes tu media via,
Me praesente, meae comminitarier?
Audes tu niveas rosas
10E nostrae gremio tollere Cinnamae?
Post haec tam male pallium
Nixus surripere, atque in teneris manus
Immiscere papillulis?
Quod si compulerit me furor improbus,
15Disces postmodo quid siet
Tam bellas manibus tangere foeminas.

30. ad vicinos

Vicini, moneo bene ac pudice
Servetis mihi vos meam puellam,
Ne se conferat ad suos amicos,
Quos omnes amat impotente amore,
5Nec mirum, quia mentulatiores;
Quin et si cupitis probi videri,
Tales passeribus salaciores
Longe a coniugibus movete vestris;
Et tu, si sapis, o puella nequam,
10Istos desere pessimos amicos
Et mecum maneas bona et pudica;
Nam iuro tibi per tuam Serapim,
Tecum continuas iacere noctes
In multa recubans fututione.

31. ad Perillam puellam

O solatiolum meum, Perilla,
Dic: quid Cinnama nostra rure fecit
Hos sex continuos dies? Valetne?
Nam quidam mihi pessimus cinaedus
5Dixit quod tenerum pedem catella,
Dum ludit nimium, procace morsu
Illi presserat, et domi manebat
Exspectans medicos ab urbe missos.
Quare te rogo per tuos ocellos,
10Illos praevenias probeque cures,
Ne qua se nimium licentiosos
Praestent, dum cupiunt boni videri;
Nam bracis sine, pallio tumenti,
Manu vix retinent utraque penes
15Infestos pueris puellulisque.

32. in malum poetam, | quem mutato nomine Utricellum vocat

Non sunt carmina, sed cacationes,
Quae se scribere iactat Utricellus;
Est merdosius omnibus latrinis,
Quod se scribere iactat Utricellus.
5Obtura miserum, Camoena, nasum,
Ne te carmina tam cacata laedant.
O merdosa poemata, o quid unquam
Erit vel fuit his magis cacatum?
Quamprimum medicos, mei sodales,
10Ad me ducite; nam maligna febris
Dudum me tenet. Ut dii deaeque
Isti dent mala multa, qui nec unquam
Scribit carmina, sed cacationes.

33. de improbitate puellae suae

Irata est quotiens mihi, puella
Tristis me vocat aridum poetam,
Et lassum minima fututione,
Indoctum veneris, malique penis.
5Post haec in triviis, in ore vulgi,
Irridentibus omnibus puellis,
Dicit tam male me esse mentulatum,
Quam vel pumilio puerve trimus.
Quam ob rem constitui meas querelas
10Deferre ad Venerem, inque ius vocare.
Nam quis tam patiens amator esset?
Quod si sensero ius mihi negari,
Hellespontiacum deum precabor,
Partes suscipiat meas, velitque
15Pro me, quod minimum facillimumque est,
Ulcisci facinus manu severa.

34. Iulio Forti Siculo

Iuli, pars animae secunda nostrae,
Quid non me pateris meas Camoenas
Omnes proiicere ignibus cremandas,
Quarum depereunt graves labores,
5Et perdo miseras subinde chartas?
Nam quanvis veterum diesque noctesque
Evolvam monumenta Iuliorum,
Attritique adeo mei libelli,
Ut nil a solea deesse credas,
10Semper nostra tamen Thalia friget;
Cuius nequitias ineptiasque
Nolis laedere, vel putare nullas,
Nec me sordidulum voces poetam,
Si non, posthabito facetiarum
15Lusu, carminibus vacem severis.
Nam, cum desierint graves Catones
Et sint tempora Busuluniana,
Aequum quis putet esse laude sacra
Scelestos celebrare Tarracones?

Parthenopeus (B. Soldati, 1902).

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 United States License.

An XML version of this text is available for download, with the additional restriction that you offer Perseus any modifications you make. Perseus provides credit for all accepted changes, storing new additions in a versioning system.

Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar:

Pontano, Giovanni Gioviano Cerreto di Spoleto 1429 - Napoli 1503, Parthenopeus, Parthenopeus Parthen. Parthenopeus (B. Soldati, 1902)

This text is part of:

View text chunked by:

Table of Contents:

1. librum alloquitur

2. ad Fanniam

3. carmen nocturnum ad fores puellae

4. ad Fanniam

5. ad pueros de columba

6. queritur de ingenii tenuitate