1. ad Fanniam Sventhocam
Fannia, formarum specimen regionis ad ArctonAlgentis Borea perpetuaque nive,
Commodiore loco fueras dignissima nasci
Et fieri terre prosperioris honor.
5Debuerat Sparte vel te genuisse Micene
Grata vel eterno Sidonis ora Iovi,
Aut tibi nascenti Cycladum regina natatrix
Delos erat certo constituenda vado,
Si non Latone erranti stabilita fuisset
10Cum vetita ad partum cetera terra foret.
Illa quidem divos peperit fecunda gemellos
Ne nox transiret ne sine luce dies.
Sed que nocturnis radiis, mea vita, niteres
Utilius mundo te peperisse fuit,
15Tu neque fraterno caperes a lumine lumen,
Illius per te lampade clara magis:
Tu neque nunc positis nunc sumptis cornibus usque
Fulgeres aliter dissimilisque tibi
Nec viduata omnino sensim splendore lateres
20Alterni mundo luminis ora negans
Sed pleno et nitido radiares orbe perhenne
Per mare per terras nocte iter omne regens.
Nec tantum est ortu geminorum clara deorum
Delos, quam si illic unica nata fores
25Vel si lege aliqua fatali barbara tellus
Inclita natali debuit esse tuo,
Tempora te saltem quondam meliora tulissent,
Cum peperit vatem Calliopea suum.
Ille tibi merito tribuisset carmine laudes;
30Ille dee nomen nec minus offitium,
Coniugis et care pre te contempnere mortem;
Et potuit Stygias non adiisse domos
Quod si te illius forsan connubia iusta
Fecissent socia parte iacere thori
35Ac medio in cursu pariter vitamque fugamque
Impia fregisset reptilis ira tuam,
Ter quater elusus postquam repetisset ab Orcho,
Tartareas ultra se tenuisset aquas,
Ethereasque auras sine te sprevisset adire
40Et te flevisset fata vidente tua,
Sed tam formosis cavisset vipera suris
Vulnera Letifero figere dente suo,
Calcares nudis pedibus secura dracones.
Namque tuo innocuum virus honore foret
45Gauderentque illi teneris se subdere plantis
Et niveis talis oscula blanda darent.
Sic ille extremos felix mansisset ad annos
Tuque etiam toto notior orbe fores.
Namque tuis ardens facibus non impia Lemni
50Vulnera, non furias femineumque nephas,
Non pueri Herculei casum, non improba fontis
Numina, conspicuas unde patebat aquas,
Non iter insuetum pelagi primamque carinam,
Non spolium aurate concinuisset ovis;
55Sed simul ingenium cytharamque artemque canendi
Iussisset titulis semper adesse tuis,
Atque suos recinens, aliorum oblitus amorum,
Implesset gentes nomine ubique tuo.
Sed quoniam voluere dei sis gloria nostri
60Temporis et Getici numen honorque soli,
Qualescumque tibi dicam, mea Fannia, versus
Sint tibi candoris pignora certa mei
Et lege non dura facie quecumque reponet
Pervigil in laudes iam mea Musa tuas.
65Materie, fateor, multo sum viribus impar,
Et minor est humeris sarcina danda meis.
Sed quis rite queat superum laudare parentem?
Aspicimus multos hoc voluisse tamen
Et sua facta cani mortali Iupiter ore.
2. ad Bassum
Liber eram nullosque mihi meditabar amores,Contentus casto vivere posse thoro:
Ast amor abrupit pacte mihi federa pacis
Et iubet assueto reddere colla iugo.
5Prima peregrinis faculis mea pectora doris
Attigit et mentis sedit in arce mee,
Dura sed inceptas fregerunt sidera curas
Et periit subito vix bene natus amor.
Candida nunc nostros vexabit Fannia sensus
10Servili que iterum conditione premet,
Sic ego non aliquo victurus tempore liber
Preda pharetrati semper amoris ero.
Sive hanc nascenti legem dedit hora maligna
Fitque meum molli sidere pectus iners;
15Sive aliquid natura iubet me semper amare
Inque tuis castris signa tenere, Venus;
Sive adamanteo fuso fatalia nentes
Hanc curam filis implicuere meis:
Ardor inest menti tecum gerere arma, Cupido,
20Nec licet a signis me procul esse tuis.
Hinc mihi querende monstratur meta quietis,
Hac mihi per populos fama petenda via.
Alter odoratam Cylicum festinet ad oram
Ut referat plenas divite merce rates:
25Quem mare, quem venti, quem celi torqueat ira
Et cupiat nudus posse tenere solum;
Alter bella gerat, nomenque undante cruore
Querat et ingentes quas tueatur opes;
Verba locent alii legesque in nocte revolvant
30Sollicitis linguam prostituantque suam,
Ut devota ferant miserorum dona reorum
Et sint purpurea turba verenda toga;
Auribus iniustis alter servire tiranni
Natus: at est sermo liber in ore meo.
35Ergo ego, quod fatum seu vis natura paravit
Letus iter toto tempore, Basse, teram:
Sintque, licet, regum sublimia gesta priorum
Nostrorumque nihil deteriora ducum:
Delitias noctesque meas et prelia dicam
40Que me cum domina coget inire dolor.
Cumque meis Musis Romano Fannia curru
Ibit per gentes conspicienda suas.
Nec dubito antiquas nostrasque anteire puellas,
Cum legerint mores effigiemque mee.
45Unus et alter erit qui secum forte requirat
Natane sit Getico tam bona forma solo;
Ast alii ingenii dicent me desidis esse,
Quod nequeam curas evigilare graves.
Quorum ego iuditium possum contempnere, dum me
50Fannia Sarmaticis preferat una procis.
3. ad Glaucum Enetum
Nil ego tam duro speravi tempore letum,Nil fore credebam iam nisi triste mihi:
Una sed arrisit mediis tamen hora procellis
Et paulum fati substitit ira mei;
5Nam cum fortuna dudum vexatus iniqua
Naufragio vellem bracchia victa dare,
Sponte sua: "Properat - dixit mihi Fannia - letum,
Desine tu vitam precipitare tuam,
Ante diem rugas inducit cura seniles,
10Ante diem canis inficit illa cutem.
Non tamen eternum fati variare tenorem
Parcarumve potest illa movere colum.
Omnia perpetuo causantur ab ordine celi
Atque homini quicquid contigit inde venit.
15Caucasei quamvis fugias post culmina montis
Illic a fatis inveniere tuis:
Sideribus celoque patent quicumque recessus,
Et nihil in terris astra latere potest.
Non iuvat, adverso celo, tentare latebras,
20Nilque, illo dextro, non timuisse nocet.
Excute sollicitas trepidanti e pectore curas
Nec sis ante miser quam tua fata velint".
Hec ait, et demptam propria de fronte coronam
Imposuit capiti protinus illa meo;
25Et cum serta daret pariter dedit oscula, dicens:
"Hoc certum nostri pignus amoris habe".
Ignibus arentes stipulas tetigisse putares,
Sulfureasque simul supposuisse faces,
Sic iecur et totum pectus mihi protinus arsit
30Sensit et ardores queque medulla meos.
Tum gravibus iussi subito discedere curis
Et mediis mens est facta serena malis.
Tristitiam et iuges lacrimas miserasque querelas
Deposui ac pondus pectoris omne mei.
35Quid mihi - dicebam - patria tellure carere?
Quid mea si Scythicum conteget ossa solum?
Est eadem, quocumque voces tu nomine, terra
Cui dandum est pariter quicquid ubique viget.
Sollicitent alios communia busta parentum,
40Ut generis iungant ossibus ossa sui:
Me celi convexa tegant, iaceatque cadaver
Sideribus quovis testibus orbe meum.
Exiguas mentes patrie confinia claudunt
Natalisque tenent religione soli:
45At velut una domus censetur fortibus orbis,
Et celum magnus spiritus omne capit.
Quisquis ades, deprome merum: iam pocula curas
Vincant et risum letitiamque parent!
Frangantur quocumque die, quocumque recessu,
50Fila mee vite, mors mihi levis erit,
Et si non celebris deducet pompa meorum
Funera, me tumulo Fannia sola dabit.
Illa suo interea quicquid mihi fata relinquunt
Staminis, ad vitam temperet arbitrio.
55Et sibi me leto iubeat servire labore
Ac teneat vite singula iura mee.
Felicem me sola potest nam reddere semper
Et fieri cogar, si volet illa, miser.
Sed facilem mitemque iubet sperare corolla
60Quam mihi tam blanda fronte manuque dedit.
4. de corona a Fannia sibi data
Ite procul, lauri, celebres ornate triumphosAoniosque viros Castaliumque chorum;
Cingite honoratas ceso Phitone pharetras
Et date Phebee vivida serta lyre;
5Flexipedes hedere Bacchea petorrita velent,
Cumque suis foliis ambiat una caput;
Corniger aeria precingat tempora pinu
Faunus et in ferule flore superbus eat;
Amphitrioniades silve fluvialis opacet
10Frondibus hirsutas et sine lege comas;
Pallada pacifere circumdet ramus olive
Unde etiam vati grata corona datur;
Littoreis mirtis Venus insignita capillos
Inspargat templis flava piretra suis,
15Gramine sed Mavors adamantina in ede columnas
Ornet nativis non secus ac hederis.
Verbena cumuletur honos solemnibus aris
Liminibusque sacris culminibusque simul;
Tarpeio sua salva Iovi sit quercus et inde
20Detur servati civis ab hoste decus.
Navali murique caput sub laude coronet
Alter et in sertis obsidionis eat:
At mea Nayadum pulcherrima Fannia semper
Ut nuper texat florea serta mihi.
25Aspice ceu vario distinxit in ordine flores,
Unus ut alterius gratior esset ope:
Est, fateor, numerus mirandus mille colorum
Sed magis artificis conspicienda manus.
Non opus hoc potuit rerum natura parare
30Sparserat at flores per loca multa suos;
Pars erat in pratis, sine lege sine ordine, serti
Herebat duris altera nempe rubis,
Fannia sed nullo passim splendore iacentes
Legit et etheree texuit arte manus.
35Tale fuit sertum Venerem quo cinxit Apelles
Taleque cum rapta est pulchra Lacena tulit.
Talis et incedit variata coloribus Iris
Per nubes, Iuno, cum tua iussa vehit.
Sive manus doctos iuvat inspexisse labores
40Pulchrius hoc ullum non habet orbis opus;
Sive iuvat multos pariter comprehendere flores
His modo quem possis iungere nullus erit.
Adde quod in terris nihil est fragrantius usquam,
Ex multis mixtus tam sapit unus odor.
45Huic Arabum cedat messis Cylicumque manipli
Quicquid odoratum terra Sabea gerit.
Corycii non aura croci non innuba laurus
Sic olet aut pomis arbor onusta suis.
Non Iovis huic ausim ditem conferre tyaram
50Sint ibi pro gemmis sidera multa licet.
Non dyadema tuum baccis auroque coruscum,
Phebe, licet celi luceat inde decus.
Quid mihi cum magno regalis honore corone
Sub qua curarum milia multa latent,
55Dum caput in violis, melilotis atque iacintis
Et caltis ornet Fannia sepe meum.
Floribus ornavit divum simulacra vetustas.
Divitiis nostris gratior illa deis.
Inter mortales tunc passim numina mixta
60Carpebant uno lancis in orbe cibos
Stramineique thori, tecte palustribus ulvis
Quam celum longe plus placuere case.
Sed postquam nostros aurum concessit in usus
Et periit caste simplicitatis amor,
65Deseruere hominum superi commertia seque
Celestes intra continuere domos.
Grata deis florum mihi sint gratissima serta,
Flore meas cingat Fannia sepe comas.
5. ad Fanniam superbientem
Quid furis, audaci nimium confisa iuventa,Fannia? Non semper quelibet herba viret
Que modo florebant biferi violaria Pesti:
Vix bene transacto mense, perusta rigent.
5Perpetuo nec nube carens stat lucidus aer,
Nec semper plena lampade luna nitet.
Lilia vere novo, fruges estate leguntur,
Poma dat autumnus, frigore torpet hiems.
Te quoque mutabit venturi temporis ordo,
10Non erit eternum tam bona forma tibi:
Paulatim color et facies etasque peribunt
Per que nunc populo conspicienda venis,
Et cutis in rugas redigetur lassa seniles,
Nam de te spolium quelibet hora rapit.
15Tunc neque nocturnos miscebit rixa tumultus
Ante fores turba conveniente tuas.
Nec dolor exclusi sonnos tibi rumpet amantis,
Nec canet ad limen carmina blanda tuum;
Nullus erit qui ferre tuos tunc, Fannia, fastus
20Non neget, aut pro te qui velit esse miser:
Ipse ego, qui tantos infracta mente labores
Substinui, credas, postmodo segnis ero.
Presertim si dura, tue sub flore iuvente,
Nunc fueris nimium difficilisque mihi:
25Nam quid erit de te quod tunc meminisse voluptas
Sit mihi? Quid cuius penituisse negem?
Acta iuventutis senium tolerabile reddunt
Et prosunt vita facta priore seni.
Sic canis, annosus nutritur honore iuvente,
30Si celer ante alios sollicitusque fuit.
Nec stabulo gravis exstat equus iam tempore fractus
Cuius in Eleo pulvere palma fuit.
Tu quoque, dum tempus patitur, faciesque decora,
Dum Veneri possunt vota placere tua:
35Hoc age ne tandem tua sit deserta senectus
Sitque aliquis tumulum qui fleat ante tuum.
Res invisa feras inter ratione carentes
Fastus, et hinc volucres odimus ungue truces.
Turpius est homini quicquid fera turpiter audet,
40Ni frustra in nostro pectore sit ratio.
Conveniunt mores mites facilesque puellis
Et forme ingenium par decet esse bone:
Est tibi quam vellet facies habuisse Lacena,
Vel que mendacis tergore vecta bovis.
45Quid tibi cum fastu? Quid per te, mente superba,
Destruitur forme gratia tota tue?
Iam nunc, etatis memor ulterioris, amantis
Luminibus placidis vulnera cerne tui,
Notaque per populos fieri quocumque labores
50Carmine, ne tumulo tota tegare tuo:
Sed tua post cineres funebres fama supersit,
Et de te veniat murmur in ora diu.
Spernere sic rugas poteris faciemque senilem,
Nam tibi qui nunc est tunc quoque candor erit.
55Credibile est Helene tempus variasse figuram,
Et faciem Antiope consenuisse reor:
Quo tamen Antiopes memorata est forma libello
Non bona, quo turpis lecta Lacena loco?
Tu quoque, crede mihi, rari per compita vultus
60Exemplum in sera posteritate dabis;
Et cantata meo calamo spetiosa fereris,
Nec tantum in Scythico conspiciere solo.
Auxoniis quecumque patent loca pervia Musis
Implebit per me nominis aura tui:
