43. sylva
Romani heroes et vos, fortissima quondamPectora, quae toties fudistis finibus hostes
Hesperiae, quorum sensit gens barbara vires,
Decolor audito quo nomine palluit Indus,
5Auspiciis quorum toties illa inclyta Roma
Imperium terris, animos aequavit Olympo,
Audite haec, seu vos regio tenet ardua caeli
Iuppiter et merito superum dignatur honore,
Seu vos Elysias sedes, et amoena vireta
10Excolitis; vos, Scipiadae, et te, maxime Caesar,
Illustres animae testor: quae fata Latinos
Saeva manent, aut quae miseris fortuna minatur?
Tota ruit bello Italia et iam fessa procumbit:
Degeneres dant terga Itali, iam tota cruore
15Exundat multoque implebit milite fossas
Brixia. Mela virum tam crebra cadavera volvit
Quanta olim flavis Xanthus versabat arenis
Quum passim caesis Phrygiorum corporum acervis
Caede tepefaceret rivos animosus Achilles.
20Flent maestae miserae natorum in funere matres
Et dirum bellum et crudelia sydera damnant
Percutiuntque suis moriturae pectora palmis.
Apparet belli facies et saevit Erynnis;
Huc illuc rapidis insistens pronus habenis
25It Mavors acuitque animos acerque cruento
Ore tonat: propius ferro et concurritur armis.
Agmina crebra cadunt, praeruptus ubique virum mons;
Brixia magna ruit, miles bacchatur in urbe
Sanguineam quatiens hastam, et populatur opima
30Tecta patrum antiquasque domos veterumque labores.
Non possum haec memorare, et fando talia obortas
Totus eo in lachrymas: sed adhuc peiora supersunt.
Iccirco ut facinus memori per saecula fama
Notescat magis atque magis, contexere chartis
35Nitor et hoc iubeo nostros odisse nepotes.
Templorum ante fores puerique et vulgus inerme
Et matres fessique senes et mixta iuventus
Sternuntur, matrisque sinu divellitur infans:
Infans qui miserae portendit brachia matri
40Auxilium balbo ore vocans, balbo ore susurrans.
Inque ipsis adytis divum dum multa precatur,
Dum libat pateris, diro cadit emse sacerdos
Ante deos arasque recenti sanguine faedat
Protinus et sedes divum. Et simulachra feruntur
45Aurea: virgineas audet contingere vittas
Barbarus; ah male caute, deum quid magna lacessis
Numina, vel quae te dementia, barbare, adegit
Horrendum patrare scelus? Dabis, improbe, paenas
Sanguine quum Eridani manabunt alta cruore
50Litora, vicinae quod sentiet ora Rhavennae.
Quin et fatidici monitus coelestiaque astra
Divorumque arcana ferunt nunc affore tempus
Qua matres Gallique senes in funere tanto
Natorum madidos involvent pulvere crines.
55Cessabunt inter se se discordia tela
Italiae: unanimes Itali fera bella movebunt.
Gallorum nostri madefient sanguine cives;
Gallorum infesto sternentur corpora ferro
Et coniuratus descendet montibus hostis
60Assuetus duros bello tolerare labores.
Egregios Italorum animos praeclaraque facta
Sentiet Occeanus, spargentur et Hellesponto.
Nam postquam imperii crevit furiosa libido
Gallorum crevitque iniusta potentia regni,
65Iusticia et fixis venit captiva sub hastis,
Ipse deus tristi conspexit talia vultu:
Nam neque iam Gallis pietas non vivere parto
Cura fuit, propriisque opibus traducere vitam,
Sed fanda atque nefanda malo miscere furore;
70Sollicitique omnes nomen delere Latinum
Ausi sunt violare deos neque parcere templis.
Iccirco Caesar qui iura piumque tuetur,
Italiam tristem et gentem miseratus amicam,
Auxilium tulit atque hostes exosus acerbos
75Italiae iussit pacem regnare per urbes.
