12. placet igitur
mihi, patres conscripti, legionis Martiae militibus et eis qui
una pugnantes occiderint1 monumentum fieri quam amplissimum.
Magna atque incredibilia sunt in rem publicam
huius merita legionis. haec se prima latrocinio abrupit
Antoni; haec tenuit Albam; haec se ad Caesarem contulit;
hanc imitata quarta legio parem virtutis gloriam consecuta
est. quarta victrix desiderat neminem: ex Martia non
nulli in ipsa victoria conciderunt. O fortunata mors quae
naturae debita2 pro patria est3 potissimum reddita4!
[32]
vos vero
patriae natos iudico; quorum etiam nomen a Marte est,
ut idem deus urbem hanc gentibus, vos huic urbi genuisse
videatur. in fuga foeda mors est; in victoria gloriosa.
etenim Mars ipse ex acie fortissimum quemque pignerari
solet. illi igitur impii quos occidistis5 etiam ad inferos
poenas parricidi luent; vos vero qui extremum spiritum
in victoria effudistis piorum estis sedem et locum consecuti.
brevis a natura vita nobis6 data est; at memoria bene redditae
vitae sempiterna7. quae si non esset longior quam
haec vita, quis esset tam amens qui maximis laboribus et
periculis ad summam laudem gloriamque contenderet?
actum igitur praeclare vobiscum,
[33]
fortissimi, dum vixistis,
nunc vero etiam sanctissimi milites, quod vestra virtus
neque oblivione eorum qui nunc sunt nec reticentia posterorum
sepulta8 esse poterit, cum vobis immortale monumentum
suis paene manibus senatus populusque Romanus
exstruxerit. multi saepe exercitus Punicis, Gallicis, Italicis
bellis clari et magni fuerunt, nec tamen ullis tale genus
honoris tributum est. atque utinam maiora possemus,
quando quidem a vobis maxima accepimus! vos ab urbe
furentem Antonium avertistis; vos redire molientem reppulistis.
erit igitur exstructa moles opere magnifico incisaeque
litterae, divinae virtutis testes sempiternae, numquamque
de vobis eorum qui aut videbunt vestrum monumentum
aut audient gratissimus sermo conticescet. ita
pro mortali condicione vitae immortalitatem estis consecuti.
This text is part of:
Search the Perseus Catalog for:
Click on a word to bring up parses, dictionary entries, and frequency statistics
M. Tullius Cicero. M. Tulli Ciceronis Orationes: Recognovit breviqve adnotatione critica instrvxit Albertus Curtis Clark Collegii Reginae Socius. Albert Curtis Clark. Oxford. e Typographeo Clarendoniano. 1918. Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis.
The National Endowment for the Humanities provided support for entering this text.
This work is licensed under a
Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 United States License.
An XML version of this text is available for download, with the additional restriction that you offer Perseus any modifications you make. Perseus provides credit for all accepted changes, storing new additions in a versioning system.