[207]
[208] voce refert pleonasmos est, qui fit quotiens adduntur superflua, ut alibi “vocemque his auribus hausi” . Terentius “his oculis egomet vidi” . curis cura dicta ab eo quod cor urat. denique paulo post ait 'premit altum corde dolorem'. aeger 'aeger' est et tristis et male valens, aegrotus autem sive aegrotans tantummodo male valens.
[209] spem laetitiam, ut “spem fronte serenat” : et est crebra apud Vergilium figura, quae fit quotiens significatur ab eo quod praecedit id quod sequitur, nam spem laetitia sequitur: spes vero in vultu non videtur, sed laetitia. haec autem figura et versa vice fit, ut intellegamus ab eo quod sequitur id quod praecedit, ut “meritaeque expectent praemia palmae” palmam pro virtute posuit, quae praemium meretur et palmam.
[210] praedae ad praedam, ut “inferretque deos Latio” . accingunt studiose parant, ut alibi “accingunt operi” ; accinctos enim industrios dicimus, ut Horatius “altius ac nos praecinctis unum” , sicut econtra neclegentes discinctos vocamus, ut “discinctos Mulciber Afros” . dapibusque futuris ambitiose dixit quod sunt cervi dapes futurae.
[211] tergora tergus tergoris, unde et 'tergora', corium significat, tergum vero tergi, ut templum templi, dorsum significat, ut Sallustius “scilicet quia tergis abstinetur” . sed haec a veteribus confundebantur, ut alibi “taurino quantum possent circumdare tergo” . item in nono “ingerit hastas in tergus” . quidam mox detracta coria pelles dici, subacta autem et iam medicata coria appellanda tradunt. viscera nudant 'viscera' non tantum intestina dicimus, sed quicquid sub corio est, ut “in Albano Latinis visceratio dabatur” , id est caro. est autem nominativus hoc viscus huius visceris, ut Lucretius “viscus gigni sanguenque creari” . sanguen autem ideo dixit, quia sanguinis facit, ut carmen carminis; si enim sanguis diceret, par esset genetivus, ut anguis, pinguis.
[212] pars et frusta secant figurate, ut “pars grandia trudunt” . veribus ecce nomen de his quae in numero singulari indeclinabilia sunt, ut veru cornu genu. trementia palpitantia adhuc.
[213] litore pro in litore. aena locant quibus utebantur non ad elixandas carnes, sed ad se lavandos. heroicis enim temporibus carne non vescebantur elixa. huic autem nomini maiores adspirationem dabant; nam ahena dicebant. sane aena absolute, sicut Graeci χάλκεα, ut “costis undantis aeni” et “aena undantia flammis” . quidam autem aenum speciem vasis non utique aenei tradunt, ut Nevius “aeneus, plumbeus” .
[214] tum id est vel postquam se laverunt, vel postquam sibi cibum paraverunt. victu cibo, unde et convictores dicimus, ut Horatius “nunc quia sim tibi Maecenas convictor” ; nam convivae a convivio dicuntur. revocant vires bene cibo dixit vires reductas, quia supra dixerat 'fessi rerum', hoc est fame et labore fatigati. fusi polysemus sermo est. significat enim et discumbentes, ut hoc loco, et fugatos et occisos. sane iuxta temporis sui morem hoc loco discumbentes inducit, nam olim sedentes vesci consueverant, ut ipse meminit “gramineoque viros locat ipse sedili” et “perpetuis soliti patres considere mensis” .
[215] inplentur inpleor duos casus regit; dicimus enim et inpleor illius rei, ut Cicero “squaloris plenus ac pulveris” et inpleor illa re, ut Iuvenalis “lectica Mathonis plena ipso” . ferinae feras dicimus aut quod omni corpore feruntur, aut quod naturali utuntur libertate et pro desiderio suo feruntur. sane veteres prope omnes quadrupedes feras dicebant, ut “inque feri curvam conpagibus alvum contorsit” et “armentalis equae mammis et lacte ferino” .
[216] postquam exempta fames caute in maestitia cibis famem exemptam dicit, id est fugatam, non affluentiam quaesitam. Homerus “αὐτὰρ ἐπεὶ πόσιος καὶ ἐδητύος ἐξ ἔρον ἓντο” . mensaeque remotae quia apud maiores ipsas apponebant mensas pro discis: unde est “et mensae grata secundae” . duas enim habebant mensas: unam carnis, alteram pomorum. sane aliquando inducit luxuriosas epulas “postquam prima quies epulis mensaeque remotae” . amissos non re vera, sed ut illo tempore putabant.
[218] spemque metumque inter dubii spes bonorum, metus malorum; et ideo subiunxit 'seu vivere credant, sive extrema pati'. et hoc loco 'seu' pro utrumne. et quidam commodius distingui putant 'spemque metumque inter' et sic subiungunt 'dubii seu vivere credant sive extrema pati'.
[219] exavdire vocatos aut subaudimus 'deos' et quasi conquestio est, quod non flectantur precibus, aut certe hoc dicit, non solum perisse eos, sed nec sepulturam habere, ad quam vocentur. novimus enim quod mortuorum umbrae ad sepulcra vocabantur, ut est “manesque vocabat Hectoreum ad tumulum” . et est figura ab eo quod praecedit id quod sequitur, quia post facta sepulcra manes vocantur, ut in tertio “animamque sepulcro condimus et magna supremum voce ciemus” ; post nomen enim defuncti vocatum tertio dicebatur vale vale vale. aut ideo non exaudire quia iam illi mortui sint, aut a praetereuntibus vocatos non exaudire, aut certe in ea parte sitos, ut nec vocati exaudiant, quia fuit et alius mos, ut eos qui in aliena terra perissent vocarent, ut est “et magna manes ter voce vocavi” .
[220] praecipve praeter omnes, quasi pius. acris fortis, alias velocis. quidam acrem in unamquamque rem vegetum ac nimium tradunt. oronti pro Orontis, ut “inmitis Achilli” . vitavit ὁμοιο- τέλευτον.
[221] nunc amyci in quinto Gyae meminit; nam Amycus et Lycus cum Oronte videntur perisse. secum propter socios, ut supra 'spem vultu simulat'.
[222] fortemque gyan ut merito requirantur et desiderentur.
