Raphael Kühner, Bernhard Gerth, Ausführliche Grammatik der griechischen Sprache
Ildar Ibraguimov, Ed.

Der Infinitiv ohne Artikel tritt auf:

a) als grammatisches Subjekt. *k, 173 πάντεσσιν ἐπὶ ξυροῦ ἵσταται ἀκμῆς | ἢ μάλα λυγρὸς ὄλεθρος Ἀχαιοῖς ἠὲ βιῶναι. a, 392 οὐ μὲν γάρ τι κακὸν βασιλευέμεν. Aesch. Ag. 584 ἀεὶ γὰρ ἡβᾷ τοῖς γέρουσιν εὖ μαθεῖν. S. OC. 766 ἦν μοι τέρψις ἐκπεσεῖν χθονός. Ant. 233 ἐνίκησεν μολεῖν. 755 τίς δ̓ ἔστ᾽ ἀπειλὴ πρὸς κενὰς γνώμας λέγειν; 1030 τίς ἀλκὴ τὸν θανόντ᾽ ἐπικτανεῖν; Eur. M. 651 Ch. μόχθων δ̓ οὐκ ἄλλος ὕπερθεν ἢ γᾶς πατρίας στέρεσθαι. Hdt. 3.81 ὁ μὲν εἴ τι ποιέει, γινώσκων ποιέει, τῷ δὲ οὐδὲ γινώσκειν (— intelligentia) ἔνι. Th. 1.5 οἷς κόσμος (ἐστὶ） καλῶς τοῦτο δρᾶν. 2, 54 ἐνίκησε δὲ ἐπὶ τοῦ παρόντος εἰκότως λοιμὸν εἰρῆσθαι, ubi v. Poppo-Stahl. X. R. L. 9, 2 ἕπεται τῇ ἀρετῇ σῴζεσθαι εἰς τὸν πλείω χρόνον μᾶλλον ἢ τῇ κακίᾳ. P. Menex. 247b εἶναι τιμὰς γονέων ἐκγόνοις καλὸς θησαυρός, dass den Eltern Ehren zu teil werden, s. Stallb. Lycurg. 61 πόλεώς ἐστι θάνατος ἀνάστατον γενέσθαι, ubi v. Maetzner. So P. Civ. 493d ὁ τὴν τῶν πολλῶν . . ὀργὴν καὶ ἡδονὰς κατανενοηκέναι σοφίαν ἡγούμενος (ohne Abhängigkeit von ἡγ.: τὴν τῶν πολλῶν ὀργὴν κ. ἡδ. κατανενοηκέναι ἐστὶ σοφία).

b) als Prädikat in Verbindung mit ἐστί nur bei Angaben einer Begriffsbestimmung. Ar. Pl. 552 πτωχοῦ . . βίος . . ζῆν ἐστιν μηδὲν ἔχοντα. P. Gorg. 476d τὸ δίκην διδόναι πότερον πάσχειν τί ἐστιν ἢ ποιεῖν; Crat. 408, a τὸ δὲ λέγειν δή ἐστιν εἴρειν. Theaet. 163, d ἆρα τὸ ὁρᾶν οὐκ αἰσθάνεσθαι λέγεις; (ohne λέγεις: τὸ ὁρᾷν ἐστιν αἰσθάνεσθαι). 176, b ὁμοίωσις δὲ (sc. θεῷ) δίκαιον καὶ ὅσιον μετὰ φρονήσεως γενέσθαι sc. ἐστίν. Vgl. Crat. 385, b¹).

c) als epexegetischer Zusatz oder als Apposition zu einem vorangehenden Substantive oder Pronomen. *n, 367 ὑπέσχετο δὲ μέγα ἔργον, | ἐκ Τροίης ἀέκοντας ἀπωσέμεν υἷας Ἀχαιῶν. Vgl. *k, 40. *m, 243 εἶς οἰωνὸς ἄριστος, ἀμύνεσθαι περὶ πάτρης. Hdt. 1.32 εἰ μή οἱ τύχη ἐπίσποιτο, πάντα καλὰ ἔχοντα εὖ τελευτῆσαι τὸν βίον. Pl. civ. 566, b τὸ δὴ τυραννικὸν αἴτημα . ., αἰτεῖν τὸν δῆμον φύλακάς τινας τοῦ σώματος. Crit. 45, c οὐδὲ δίκαιόν μοι δοκεῖς ἐπιχειρεῖν πρᾶγμα, σαυτὸν προδοῦναι. Vgl. Lach. 200, b. Isocr. 4.38 ἀρχὴν μὲν ταύτην ἐποιήσατο τῶν εὐεργεσιῶν, τροφὴν τοῖς δεομένοις εὑρεῖν, ubi v. Bremi. — a, 370 ἐπεὶ τόγε καλὸν ἀκουέμεν ἐστὶν ἀοιδοῦ. Vgl. a, 82. 376. b, 141. d, 197. e, 184. h, 159. l, 363. t, 283. u, 52. 220. f, 126. w, 506. *e, 665. *q, 7. *o, 599. *r, 406. Φ, 373. Hdt. 6.23 μισθὸς δέ οἱ ἦν εἰρημένος ὅδε ὑπὸ τῶν Σαμίων, πάντων τῶν ἐπίπλων τὰ ἡμίσεα μεταλαβεῖν. X. A. 1.1.7 ὁ Τισσαφέρνης προαισθόμενος τὰ αὐτὰ ταῦτα βουλευομένους, ἀποστῆναι πρὸς Κῦρον. Cy. 2. 2, 8 εἶπον (jussi) τοῦτο μόνον ὁρᾶν πάντας, τῷ πρόσθεν ἕπεσθαι. P. Symp. 192d ἆρά γε τοῦδε ἐπιθυμεῖτε, ἐν τῷ αὐτῷ γενέσθαι; X. C. 8.7.10 καὶ ὑμᾶς δὲ οὕτως ἐξ ἀρχῆς ἐπαίδευον, τοὺς μὲν γεραιτέρους προτιμᾶν, τῶν δὲ νεωτέρων προτετιμῆσθαι. P. Phaed. 70c εἰ τοῦθ᾽ οὕτως ἔχει, πάλιν γίγνεσθαι ἐκ τῶν ἀποθανόντων τοὺς ζῶντας. Vgl. Menex. 235, b ibiq. Stallb. S. § 469, 3. — Th. 4.13 οὔτε ἃ διενοήθησαν, φράξαι τοὺς ἔσπλους, ἔτυχον ποιήσαντες. 125 ὅπερ φιλεῖ μεγάλα στρατόπεδα, ἀσαφῶς ἐκπλήγνυσθαι, s. Poppo-Stahl. X. C. 4.1.15 μὴ πάθωμεν, ἅπερ πολλοὺς μὲν λέγουσιν ἐν θαλάττῃ πεπονθέναι, διὰ τὸ εὐτυχεῖν οὐκ ἐθέλοντας παύσασθαι πλέοντας ἀπολέσθαι.

Anmerk. Wenn oben gesagt ist, dass der Infinitiv als grammatisches Subjekt auftritt, so ist dies nicht so zu verstehen, als ob auch die Sprache ihn als Subjekt, mithin als vollen Substantivbegriff empfunden hätte. Dies ist wenigstens für Homer unwahrscheinlich und lässt sich überhaupt nur da mit Sicherheit behaupten, wo der Infinitiv in Verbindung mit dem Artikel erscheint. Es ist für das Sprachgefühl ein wesentlicher Unterschied zwischen: χαλεπόν ἐστι βασιλεύειν, schwer ist es, zu regieren, und: χαλεπόν ἐστι τὸ βασιλεύειν, das Regieren ist schwer. In dem ersteren Falle tritt die verbale Natur des Infinitivs in den Vordergrund, in dem zweiten die substantivische. Analog sind auch die Fälle unter b) und c) zu beurteilen.(Smyth 1970)