Raphael Kühner, Bernhard Gerth, Ausführliche Grammatik der griechischen Sprache
Ildar Ibraguimov, Ed.

Viele Verben und verbale Ausdrücke, die in der Regel mit dem blossen Infinitive verbunden werden, nehmen zuweilen den Infinitiv mit dem Artikel τό im Akkusative zu sich, und zwar selbst dann, wenn sie ein substantivisches Objekt im Genetive bei sich haben würden. Der Infinitiv mit τό ist daher manchmal dem sogenannten Akkusativ der Beziehung (§ 410, 6 S. 315 ff.) vergleichbar. Dieser Gebrauch ist besonders häufig bei den Tragikern, aber auch der Prosa keineswegs fremd¹). Über τὸ μή c. Inf. u. τὸ μὴ οὐ c. Inf. s. § 516, Anm. 9. Aesch. Ag. 15 φόβος γὰρ ἀνθ᾽ ὕπνου παραστατεῖ | τὸ μὴ βεβαίως βλέφαρα συμβαλεῖν ὕπνῳ. S. OC. 442 οἱ δ̓ ἐπωφελεῖν . . τῷ πατρὶ δυνάμενοι τὸ δρᾶν | οὐκ ἠθέλησαν, verschmähten die Ausführung der Hilfe. El. 467 τὸ γὰρ δίκαιον οὐκ ἔχει λόγον | δυοῖν ἐρίζειν, ἀλλ᾽ ἐπισπεύδειν τὸ δρᾶν. 1079 Ch. τό τε μὴ βλέπειν ἑτοίμα, bereit zum Tode. Ph. 620 τὸ σπεύδειν δέ σοι . . παραινῶ, zur Eile. OC. 48 ἀλλ᾽ οὐδ̓ ἐμοί τοι τοὐξανιστάναι πόλεως | δίχ᾽ ἔστι θάρσος, habe nicht den Mut zu deiner Vertreibung. Tr. 545 τὸ δ̓ αὖ ξυνοικεῖν τῇδ᾽ ὁμοῦ τίς ἂν γυνὴ | δύναιτο; Ant. 27 τὸν . . νέκυν | ἀστοῖσί φασιν ἐκκεκηρῦχθαι τὸ μὴ | τάφῳ καλύψαι. 78 τὸ δὲ | βίᾳ πολιτῶν δρᾶν ἔφυν ἀμήχανος. 236 τῆς ἐλπίδος γὰρ ἔρχομαι δεδραγμένος (= ἐλπίζων) | τὸ μὴ παθεῖν ἂν ἄλλο πλὴν τὸ μόρσιμον. 266 ἦμεν δ̓ ἕτοιμοι . . θεοὺς ὁρκωμοτεῖν | τὸ μήτε δρᾶσαι μήτε τῳ ξυνειδέναι, zu beschwören die Nichtteilnahme an der That und die Nichtwissenschaft. 535 ἢ ᾿ξομεῖ τὸ μὴ εἰδέναι. 545 μήτοι, κασιγνήτη, μ̓ ἀτιμάσῃς τὸ μὴ οὐ | θανεῖν τε σὺν σοί. OR. 283 μὴ παρῇς τὸ μὴ οὐ φράσαι. 1232 λείπει μὲν οὐδ᾽ ἃ πρόσθεν ᾔδεμεν τὸ μὴ οὐ | βαρύστον̓ εἶναι “nihil abest, quin luctuosa sint”. Vgl. Tr. 90. Ant. 1106 μόλις μέν, καρδίας δ̓ ἐξίσταμαι | τὸ δρᾶν, ungern zwar entschliesse ich mich zur Handlung. Ph. 1252 ἀλλ᾽ οὐδέ τοι σῇ χειρὶ πείθομαι τὸ δρᾶν. 118 μαθὼν γὰρ οὐκ ἂν ἀρνοίμην τὸ δρᾶν, ich dürfte nicht die That verweigern. Ai. 725 ff. ὀνείδεσιν | ἤρασσον . ., ὡς οὐκ ἀρκέσοι | τὸ μὴ οὐ . . καταξανθεὶς θανεῖν. Ph. 1241 ἔστιν τις, ἔστιν, ὅς σε κωλύσει τὸ δρᾶν. OR. 1416 πάρεσθ᾽ ὅδε | Κρέων τὸ πράσσειν καὶ τὸ βουλεύειν. El. 1030 μακρὸς τὸ κρῖναι ταῦτα χω᾽ λοιπὸς χρόνος. Eur. J. A. 452 τὸ μὴ δακρῦσαι δ̓ αὖθις αἰδοῦμαι τάλας. Hdt. 5.101 τὸ μὴ λεηλατῆσαί σφεας ἔσχε τόδε. Th. 2.53 τὸ προσταλαιπωρεῖν τῷ δόξαντι καλῷ οὐδεὶς πρόθυμος ἦν. 6, 17 extr. τὸ ἐς τὴν γῆν ἡμῶν ἐσβάλλειν . . ἱκανοί εἰσι. 2, 87 ἡ γενομένη ναυμαχία οὐχὶ δικαίαν ἔχει τέκμαρσιν τὸ ἐκφοβῆσαι sc. ὑμᾶς. 3, 1 τὸν πλεῖστον ὅμιλον τῶν ψιλῶν εἶργον τὸ μὴ τὰ ἐγγὺς τῆς πόλεως κακουργεῖν. Lycurg. 100 πρὸς ἃς (πράξεις) ἀποβλέποντας συνεθίζεσθαι ταῖς ψυχαῖς τὸ τὴν πατρίδα φιλεῖν, gewöhnten sie sich in ihrem Geiste an die Liebe zum Vaterlande. Ar. R. 68 κοὐδείς γέ μ̓ ἂν πείσειεν ἀνθρώπων τὸ μὴ οὐκ | ἐλθεῖν ἐπ̓ ἐκεῖνον. X. H. 5.2.36 οὐ μέντοι ἔπειθέ γε τὸ μὴ οὐ μεγαλοπράγμων τε καὶ κακοπράγμων εἶναι. Oec. 9, 12 καὶ τὸ προθυμεῖσθαι δὲ συναύξειν τὸν οἶκον ἐπαιδεύομεν αὐτήν. Comm. 3. 6, 6 τὸ πλουσιωτέραν τὴν πόλιν ποιεῖν ἀναβαλούμεθα. 4. 3, 1 τὸ λεκτικοὺς . . γίγνεσθαι τοὺς συνόντας οὐκ ἔσπευδεν. 3. 14, 1 ᾐσχύνοντο τὸ μὴ κοινωνεῖν. Conv. 3, 3 οὐδείς σοι ἀντιλέγει τὸ μὴ οὐ λέξειν. Cy. 5. 1, 25 τίς Μήδων σοῦ ἀπελείφθη τὸ μή σοι ἀκολουθεῖν; An. 1. 3, 2 Κλέαρχος μικρὸν ἐξέφυγε τὸ μὴ καταπετρωθῆναι. 4. 8, 14 οὗτοί εἰσιν ἡμῖν ἐμποδὼν τὸ μὴ ἤδη εἶναι, ἔνθα πάλαι σπεύδομεν. Cy. 1. 6, 32 οὐκ ἀπείχοντο οὐδ᾽ ἀπὸ τῶν φίλων τὸ μὴ οὐχὶ πλεονεκτεῖν αὐτῶν πειρᾶσθαι. R. L. 5, 7 ἀναγκάζονται τὸ ὑπὸ οἴνου μὴ σφάλλεσθαι ἐπιμελεῖσθαι, ubi v. Sauppe. P. Lys. 205a τὸ ἐρᾶν ἔξαρνος εἶ. Leg. 778, d περὶ δὲ τειχῶν ἔγωγ᾽ ἂν τῇ Σπάρτῃ ξυμφεροίμην τὸ καθεύδειν ἐᾶν ἐν τῇ γῇ κατακείμενα τὰ τείχη. Soph. 247, c αἰσχύνονται τὸ τολμᾶν ὁμολογεῖν. Leg. 943, d χρὴ φοβεῖσθαι τὸ μὴ ἐπενεγκεῖν ψευδῆ τιμωρίαν. Phaed. 117, c τέως μὲν οἷοί τε ἦσαν κατέχειν τὸ μὴ δακρύειν. Civ. 354, b οὐκ ἀπεσχόμην τὸ μὴ οὐκ ἐπὶ τοῦτο ἐλθεῖν ἀπ̓ ἐκείνου, ubi v. Stallb. et Schneider. Crit. 43, c οὐδὲν αὐτοὺς ἐπιλύεται ἡ ἡλικία τὸ μὴ οὐχὶ ἀγανακτεῖν τῇ παρούσῃ τύχῃ. Ap. 29, c ὃς ἔφη . . οὐχ οἷόν τε εἶναι τὸ μὴ ἀποκτεῖναί με. Dem. 24.69 τοῖς δ̓ οὐδὲ λόγος λείπεται τὸ μὴ οὐ πονηροῖς εἶναι. P. Lach. 190e ἴσως ἐγὼ αἴτιος τὸ σὲ ἀποκρίνασθαι μὴ τοῦτο, ὃ διανοούμενος ἠρόμην, ἀλλ᾽ ἕτερον. So auch Dem. 8.56 u. 9, 63 nach cod. Σ.²). X. ap. 13 “τὸ προειδέναι τὸν θεὸν τὸ μέλλον, καὶ τὸ προσημαίνειν ᾧ βούλεται, καὶ τοῦτο, ὥσπερ ἐγώ φημι, οὕτω πάντες καὶ λέγουσι καὶ νομίζουσιν”. Auffallend bei einem rekapitulierenden Demonstrative im Genet.: X. C. 1.6.16 τὸ ἀρχὴν μὴ κάμνειν τὸ στράτευμα, τούτου σοι δεῖ μέλειν, ubi v. Poppo. 20 τό γε μὴν πειθομένους παρέχεσθαι τοὺς στρατιώτας, οὐκ ἀπείρως μοι δοκῶ αὐτοῦ ἔχειν, was die Aufrechterhaltung der Disziplin betrifft, so glaube ich darin nicht unerfahren zu sein (vgl. § 412, 3 S. 330).

Wenn der Infinitiv mit einer Präposition verbunden ist, so muss der Artikel stehen, damit durch denselben die Konstruktion der Präposition angezeigt werde. Nur Herodot erlaubt sich bei ἀντί den Artikel wegzulassen. 1, 210 ὃς ἀντὶ μὲν δούλων ἐποίησας ἐλευθέρους Πέρσας εἶναι, ἀντὶ δὲ ἄρχεσθαι ὑπ᾽ ἄλλων ἄρχειν ἁπάντων (ohne Variante), wahrscheinlich wegen des Gegensatzes zu ἀντὶ μὲν δούλων. So auch 7, 170 (Κρῆτας) μεταβαλόντας (sich, d. h. ihren Namen verändernd) ἀντὶ μὲν Κρητῶν γενέσθαι Ἰήπυγας Μεσσαπίους, ἀντὶ δὲ εἶναι νησιώτας ἠπειρώτας (Var. ἀντὶ δὲ τοῦ). Aber auch ohne diesen Grund: 6, 32 παῖδας τοὺς εὐειδεστάτους ἐξέταμνον καὶ ἐποίευν ἀντὶ εἶναι ἐνόρχιας εὐνούχους (Ald. ἀντὶ ἐνόρχων εἶναι). Das Adverb πλήν aber, das in Verbindung mit dem Genetive auch als Präposition gebraucht werden kann, kommt oft als Adverb in Verbindung mit dem blossen Infinitive vor. S. OC. 954 θυμοῦ (irae) γὰρ οὐδέν ἐστι γῆρας (Alter, d. h. Ende) ἄλλο πλὴν θανεῖν. Vgl. OC. 573. Ph. 283. Eur. Or. 718.

Wie der Infinitiv ohne Artikel (§ 474, c), ebenso, und zwar häufiger, wird der artikulierte Infinitiv als Ausdruck von affektvollen Exklamationen gebraucht. S. Ph. 234 ὦ φίλτατον φώνημα, φεῦ τὸ (sc. ἐμέ) καὶ λαβεῖν | πρόσφθεγμα τοιοῦδ᾽ ἀνδρὸς ἐν χρόνῳ μακρῷ. Eur. M. 1051 τῆς ἐμῆς κάκης, | τὸ καὶ προέσθαι μαλθακοὺς λόγους φρενός. Alc. 832 ἀλλὰ σοῦ, τὸ μὴ φράσαι, o über dich! mir nicht zu sagen u. s. w. Ar. N. 268 τὸ δὲ μηδὲ κυνῆν οἴκοθεν ἐλθεῖν ἐμὲ τὸν κακοδαίμον᾽ ἔχοντα, ubi v. Kock. 819 τῆς μωρίας, | τὸ Δία νομίζειν ὄντα τηλικουτονί, dass einer in solchem Alter an Zeus glaubt! R. 741 τὸ δὲ μὴ πατάξαι ς᾿ ἐξελεγχθέντ᾽ ἄντικρυς, | ὅτι δοῦλος ὢν ἔφασκες εἶναι δεσπότης. Av. 5 ff. τὸ δ̓ ἐμὲ κορώνῃ πειθόμενον τὸν ἄθλιον | ὁδοῦ περιελθεῖν στάδια πλεῖν ἢ χίλια. | Τὸ δ̓ ἐμὲ κολοιῷ πειθόμενον τὸν δύσμορον | ἀποσποδῆσαι τοὺς ὄνυχας. Eccl. 788 τῆς μωρίας, | τὸ μηδὲ περιμείναντα τοὺς ἄλλους . . ἐπαναμένειν. Pl. 593 τὸ γὰρ ἀντιλέγειν τολμᾶν ὑμᾶς. X. C. 2.2.3 ἐκεῖνος πάνυ ἀνιαθεὶς εἶπε πρὸς ἑαυτόν: Τῆς τύχης, τὸ ἐμὲ νῦν κληθέντα δεῦρο τυχεῖν.(Smyth 2025)