[*] 158. Komparation der Adverbien. Bei der Komparation der Adverbien ist der Unterschied zwischen den Adverbien, welche erst durch Ableitung von Adjektiven entstanden sind, und zwischen den ursprünglichen Adverbien von Wichtigkeit. Die von Adjektiven abgeleiteten Adverbien nämlich, welche die Art und Weise bezeichnen, haben in der Regel keine besondere adverbialische Endung, sondern gebrauchen im Komparative das Neutrum Sing. und im Superlative das Neutrum Plur. im Akkusative (Apollon. de adv. 580) der entsprechenden adjektivischen Komparationsformen, als: Anmerk. 1. Zuweilen aber haben auch die Komparative die Endung des Positivs, als: εὐρυτέρως Ar. Lys. 419. γελοιοτέρως Plat. Hipp. M. 293, c. κρεισσόνως, ὑποδεεστέρως, ἐλασσόνως Antiph. 4, δ, 6. Plat. Leg. 9. 867, b. ποθεινοτέρως Xen. R. L. 1, 5. ὑγιεινοτέρως 2, 5. καλλιόνως (selt.) Plat. Theaet. 169, e. Leg. 2. 660, d. βελτιόνως (selt.) id. Civ. 6, 484, a (ubi v. Schneid.). ἡσσόνως Hippokr. VI, 14 nach A, Gomperz. ὑγροτέρως Xen. r. eq. 1, 6, ἀσφαλεστέρως Thuc. 4.71, καταδεεστέρως und ἐνδεεστέρως öfters, συντομωτέρως Isaeus 11 § 3. ἀκολαστοτέρως Xen. Comm. 2. 1, 1. θειοτέρως Hdt. 1.122. ἰσχυροτέρως 3, 129. εὐπετεστέρως 3, 143. ἀθυμοτέρως Isokr. Paneg. § 116. ἀπορωτέρως ib. § 109. Antiph. 3, b, 1; σαφεστέρως das. 5; χαλεπωτέρως Thuc. 2.50 u. s., ἀγριωτέρως Plat. öfters, ἀληθεστέρως Plat. öfters, μοχθηροτέρως Thuc. 2.50 u. s, φιλοτιμοτέρως Isokr. Euag. § 5, ἐχθιόνως (selten) Xen. Conv. 4, 3, ἐχθροτέρως Dem. 5.18, μειζόνως sehr oft, z. B. Thuc. 4, 19. ἀσθενεστέρως Plat. Phaedr. 255, e. u. a.1) Anmerk. 2. Die adverbiale Form des Superlativs auf ως kommt bei guten Schriftstellern nur ganz vereinzelt vor: ἱκανωτάτως Hipp. VI, 24 L. ἐσχάτως das. 14. ἐλαχίστως IX, 254. ἡδίστως (v. l. ἥδιστα in A) III, 480. ξυντομωτάτως S. OC. 1579, wofür Elmsley ξυντομώτατον, Reisig (Comment. crit. p. 389) ξυντομώτατος liest (vgl. Buttmann II, § 115, b. A. 2), δυστηνοτάτως Eur. Suppl. 967, οἰκτίστως Anth. P. 9, 267.2) In der Sprache der Grammatiker und Scholiasten aber werden dergleichen Formen öfters gefunden, als: ἀτακτοτάτως, ἀκριβεστάτως, μεγίστως. S. Buttmann a. a. O. — Auch der adverbiale Superlativ auf ον ist sehr selten und fast nur auf die Dichtersprache beschränkt, als: ζῶσιν μέγιστόν γ̓ εὐκλεεῖς Eur. Heracl. 792; regelmässig ist μέγιστον φρονοῦντας Xen. Comm. 1. 1, 13 nach Analogie von μέγα φρονεῖν; doch Adv. des Ortes und der Zeit kommen öfter, auch in der Prosa, in dieser Form vor, als: πύματόν τε καὶ ὕστατον ἤντετ̓ Ἀπόλλων Il. χ, 203. Od. u, 116. πρῶτον καὶ ὕστατον Plat. Menex. 247, a. οἱ τοὺς ἐχθροὺς μήκιστον (longissime) ἀπελαύνοντες Xen. Cyr. 4. 5, 28. Kühners ausführl. Griech. Grammatik. I. T. Alle ursprünglichen Adverbien des Ortes auf ω, als: ἄνω, κάτω, ἔξω, ἔσω u. s. w, behalten diese Endung regelmässig auch in den Komparationsformen bei; aber auch die meisten anderen ursprünglichen Adverbien nehmen dieselbe an (vgl. Apollon. de adv. in Bekk. An. II. 579 sq.), als:3) Anmerk. 3. Die Adverbien πρωΐ att. πρῴ, früh, und ὀψέ, spät, bilden ihre Komparationsformen, wie die von Adjektiven abgeleiteten Adverbien, durch das Neutrum der aus ihnen entstandenen Adjektive: πρώϊος, ὄψιος, nämlich: πρωϊαίτερον besser πρῳαίτερον, τατα; ὀψιαίτερον, τατα, s. § 154, 3. Μάλα, sehr, hat μᾶλλον (entst. aus μάλjον s. § 21, 6; dafür μάλι^ον Tyrt. fr. 12, 6 nach M. Schmidt; vgl. Choerob. Hdn. Lentz II, 548)6), μάλιστα.(Smyth 345)
1 Vgl. Matthiae, A. Gr. I, § 262; Buttmann II, § 115 b, Anmerk. 2; Poppo ad Thuc. 1.130, P. III, Vol. I, p. 627; Schoemann ad Isaeum p. 459; Bremi ad Isocr. Exc. II, p. 202; Elmsley, Add. ad Eurip. Heracl. p. 138 sq.; Bredov. dial. Her. p. 27 sq.; La Roche, Progr. Linz 1885, 16 f. Frohwein, Curt. Stud. I, 88 ff.
2 La Roche das. 17; Frohwein 89 ff.
3 La Roche 17 ff.; Frohwein 74 ff.
4 S. Lobeck ad Phryn. p. 296 sq.
5 S. Schneider ad Xen. Anab. 2. 2, 17; Bornemann ad Cyr. 4. 1, 3; Kühner ad Anab. 5. 4, 13; Rutherford, The new Phryn. 356 f.; La Roche a. a. O. 18.
6 Es wird hier μάλιον als ionisch bezeichnet, dagegen von Eustath. 1643, 32 μάλλιον als dorisch. Choerob. scheint von μά̂λιον zu reden (anders Harder de α vocali 104, der für μάλλιον auch in Schol. AV Il. 8, 353 ein Zeugnis gefunden hat).